تاثیر تنش خشکی پس از مرحله گلدهی بر عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم نان زمستانه و بینابین

تنش خشکی به عنوان مهمترین تنش غیرزیستی نقش مهمی در کاهش عملکرد گیاهان زراعی دارد. به منظور ارزیابی لاین های گندم تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی در مناطق سرد کشور و دستیابی به ارقام گندم با عملکرد بالا و متحمل به تنش کم آبی ، این تحقیق با استفاده از 18 ژنوتیپ امیدبخش گندم نان زمستانه و بینابین در شش مکان (کرج ، اردبیل ، اراک، مشهد، جلگه رخ و میاندوآب ) و در دو شرایط آبیاری نرمال و اعمال تنش قطع آبیاری پس از مرحله گلدهی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی (RCBD) در دو سال زراعی 87 - 1385به اجرا درآمد. نتایج تجزیه واریانس مرکب دو ساله نشان داد که درهردو شرایط (تنش خشکی وآبیاری نرمال ) اثراصلی سال و ژنوتیپ و اثرهای متقابل مکان × سال وژنوتیپ × مکان × سال معنی دار بود. دامنه عملکرد دانه ژنوتیپ ها در شرایط آبیاری نرمال بین 5969 تا 7073 و در شرایط تنش خشکی بین 4041 تا 5676 کیلوگرم در هکتار بود. براساس نتایج حاصله از شاخص های تحمل و حساسیت به تنش ، مقایسه میانگین رتبه ( R ) و انحراف معیار رتبه (SDR) شاخص ها برای هر ژنوتیپ و مشاهده وضعیت قرار گرفتن ارقام در بای پلات (Biplot) ترسیمی ، لاین 3-85-C با میانگین عملکرد دانه 5676 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش خشکی و با میانگین رتبه و انحراف معیار رتبه شاخص های تحمل و حساسیت به تنش به ترتیب برابر با 1.2 و 0.44 به عنوان برترین و لاین 10-85-C با میانگین عملکرد دانه 4041 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش و با R و SDR به ترتیب 17 و 1.22 به عنوان حساس ترین لاین نسبت به تنش خشکی شناسایی گردیدند.

کلیدواژه ها:

گندم ، تنش خشکی ، شاخص های تحمل و حساسیت به خشکی و بای پلات