ارزیابی محتوا و ترکیبات شیمیایی اسانس برخی اکوتیپ های رازیانه ایران

رازیانه (Foeniculum vulgare Mill) گیاهی از خانواده چتریان است که علاوه بر استفاده های دارویی، در مصارف تغذیه ای، تولید مواد آرایشی، عطرسازی، معطرکردن خوراکیها و نوشیدنی ها کاربرد وسیعی دارد. با توجه به اهمیت بالای مقادیر و ترکیبات اسانس، محتوا و ترکیبات شیمیایی اسانس رازیانههای ایران بررسی شد. در این مطالعه 50 اکوتیپ رازیانه از مناطق مختلف ایران جمع آوری شدند و در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، کشت و در سالهای 1389 تا 1390 مطالعه شد. با تعیین مرحله 70 درصد خمیری دانه که بیشترین مقدار اسانس قابل استحصال را دارد، محتوای اسانس آنها در 2 سال متوالی و نیز ترکیبات شیمیایی اسانس آنها بررسی شد. نتایج نشان داد که اکوتیپهای ساری، قزوین، چاهستان، کلیبر و حاجی آباد دیررس 176) روز تا 70 درصد خمیری)،الموت، دماوند، اردبیل، کوهین، گیوی، مغان، خاش، کاشان، مشکینشهر، خلخال، مرودشت و فزوه میانرس 131) روز تا 70 درصد خمیری دانه) و بقیه اکوتیپها زودرس 92) روز تا 70 درصد خمیری) بودند. بهصورت میانگین هر 2 سال، اکوتیپهای رزن، فزوه، مرودشت، کاشان، ساری، کلیبر و اراک دارای محتوای اسانس بیش از 3/5درصد (بهترتیب با مقادیر 3/96، 3/69، 3/68، 3/66، 3/65، 3/65 و 3/54 درصد) بودند. نتایج بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس با دستگاه GC-MASS نشان داد که بیشترین مقدار لیمونن مربوط به اکوتیپ سنندج، بیشترین مقدار فنچون متعلق به اکوتیپ ساری، بیشترین مقدار ترانس آنتول متعلق به اکوتیپ خاش و بیشترین مقدار متیل چاویکول متعلق به اکوتیپ کلیبر است. تاثیر اقلیم منطقه منشا هر اکوتیپ بر خصوصیات موردمطالعه، مشهود بود.

کلیدواژه ها:

اسانس ، آنتول ، خمیری ، رازیانه ، متیل چاویکول