تبیین مفاهیم نظری بحران و مدیریت بحران

در دوران معاصر بحران های فراوانی با اشکال مختلف جوامع بشری را تهدیدات می نماید، و این در حالیست که بحران ها را عموما با نام بلایای طبیعی و غیرمترقبه شناخته می شوند. اغلب بحران ها زمانی تهدید تلقی می شوند که چهره مخرب آن آشکار گردیده، و قدرت و انرژی مخرب آن ها آزاد گردیده باشد. بحران های اجتماعی، خانوادگی، هویتی و شخصیتی با ظاهری آرام مویلفه های زیر بنایی جوامع را هدف گرفته، و دارای نشانه ها و ظواهری قابل رویت نمی باشند. هجوم فرهنگی و غلبه الگوهای بی هویت غربی به صورت گسترده فرآیند نظام ارزشی و فرهنگی را به یغما برده و کالبد و تجربه فضای شهرها تشخیص یابی هویتی را غیر ممکن ساخته، و مناسبات اجتماعی و تعاملات فردی را نیز از آسیب خود مصون ننموده، و پدیده های اعتیاد، طلاق، بیکاری، فقر و غیره بنیان خانواده ها را تهدید میکند. رخدادهای ناموزون و ناهنجاری های اجتماعی و رفتاری در محیط شهری، فرهنگ اصیل ایرانی را با پشتوانه دیرین خود به چالش کشیده است. جنگ های نیابتی در منطقه غرب آسیا و افراط گرایی و یورش دول بیگانه به همسایگان کشور عزیزمان، حملات تروریستی در جای جای عالم، بی نظمی های بی سابقه و همه و همه ... مبیین این واقعیت است: که بحران فقط منحصر به وقایع طبیعی و خشم طبیعت نمی باشد؛ هر چند حوادث غیر مترقبه طبیعی نیز آثار مخربی داشته و با ایجاد بحران، فجایع فراوانی را رقم خواهد زد. دست یابی به نظام هدفمند و اثر بخش در مدیریت بحران، مستلزم شناخت کافی عوامل و مویلفه های بحران و مراحل شکل گیری آنها میباشد. چالش ها و اثرت مخرب پیش رو در هر بحران متفاوت بوده، که ارایه راهکار متناسب در زمان مناسب چاره ساز خواهد بود. از این رو توجه به نظرات و آراء ارایه شده از سوی صاحب نظران در خصوص بحران و مدیریت بحران، و در راستای دست یابی به توسعه پایدار بدور از اثرات هاله ای لازم بوده، و واقع بینی باعث ارتقاء سطح کیفی و ارزیابی دقیق تر و همچنین ارایه راهکار متناسب خواهد شد. حال سوال اینکه : بطور کلی و بصورت عام چه رویکردی در مدیریت بحران شرایط لازم محوریت را دارا می باشد چگونه می توان از ظرفیت و پتانسیل عظیم مردم در مدیریت بحران بهره مند شد این پژوهش ضمن توجه به مفاهیم و بازگویی و یادآوری مویلفه های کلان و نظرات و آراء صاحب نظران و با بکارگیری روش توصیفی و تحلیلی از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای قصد تشریح سوالات مطرحه شده و پاسخگویی را خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

بحران ، مدیریت بحران ، هویت ، رویکرد قابلیت ، اجتماع محور