اودپیوس و جستجوی معنا در دنیای تراژیک

آیا انسان در دنیای تراژیکی که برای او دستخوش رویدادهای ویرانگر، رنج آور، دهشتناک و مرگ آور است، می تواند معنایی برای زیستن خویش داشته باشد؟ ادبیات فلسفی جهان بویژه تراژدی های یونان باستان همواره صحنه مواجهه انسانها با چنین چالشی بوده است که تراژدی «اودیپوس شاه» که سوفوکلس آنرا درسال 420 ق م نگاشته، از جمله مهمترین این نمونه هاست. دراین مقاله با بررسی و تأمل دراین تراژدی نشان خواهیم داد که در دنیای تراژیک تنها در صورتی فرد می تواند معنای زندگی اش را کشف کند و نیز به زندگی اش معنا ببخشد که قهرمانی تراژیک باشد از اینرو براساس تفاسیر ارسطو به تبیین شخصیت اودپیوس بعنوان قهرمان تراژیکی می پردازیم که طی فرایند تراژدی دچار خطا، دگرگونی، بازشناخت و واقعه درد انگیز می گردد. سپس با استناد به متن تراژدی نشان می دهیم که اودیپوس مفهوم غایی، معنا و رسالت زندگی اش را درکشف حقیقت و آفرینش خویشتن می گذارد. یعنی او از یکسو با اتخاذ رویکردی حقیقت جویانه و دانایی محورانه گام در راه خودشناسی خویش می گذارد و از سوی دیگر با مسئولیت و وظیفه گرایی که ناشی از با معنا بودن زندگی اوست به کشف علت طاعون وارده بر مردمش درشهر تبس و تلاش جهت رهایی آنان از مصیبت می پردازد و بدینگونه رسالت زندگی اش را انجام می دهد؛ «اینکه نمی خواهد حقیقت را نادانسته رها کند» و اینچنین است که او در نظر مردم سرزمینش «نخستین مردمان»، «رهایی بخش مردم»، «برترین آدمیان» و «انسانی واجد فضلیت» نام می گیرد و هرچند درپایان چشمِ ظاهر خویش را برظلمت ژرف چنین دنیای تراژیکی می بندد اما چشم باطن برجهان می گشاید.

کلیدواژه ها:

اودیپوس ، معنا ، دنیای تراژیک ، حقیقت جویی ، وظیفه گرایی.