کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) درکنترل سیلابهای شهری(مطالعه موردی بخش شمالی استان تهران)

سیل یکی از بلایای طبیعی می باشد که خسارات جانی و مالی فراوانی به همراه دارد.لذا بایستی به کنترل و مهار آن پرداخت.در کشور ایران ،وقوع سیلاب هر ساله باعث خسارات مالی فراوان و حتی تلفات انسانی می گردد بطوریکه در طی دوره آماری 1331 تا 1380 تعداد 3700 سیل در کشور سبب وارد آمدن صدمات قابل ملاحظه ای به مردم کشورمان شده است.کشور ایران با توجه به اقلیم مدیترانه ای به لحاظ سیل خیزی هفتمین کشور دنیاست و سالانه خسارات زیادی رادر این زمینه متحمل می شود.کاهش اثرات بحران نیازمند تلفیق داده های مختلفی از جمله توپوگرافی، راهها،ساختمانها و تاسیسات شهری و... می باشد.در این راستا سیستم GIS به همراه مدلهای ابزاری کلیدی هستند که با داشتن مدلسازی و برخی آنالیزها در کنترل سیلابها موثر می باشد. این تحقیق سیلاب حوضه های شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)در ترکیب با مدل های بارش – رواناب مطالعه گردیده است. حوضه مورد مطالعه ، با مساحت 155.74 کیلومتر مربع که بخشی از کلان شهر تهران می باشد نیز هر از چند وقت یکبار با این بلای طبیعی مواجه می شود که به علت پر تراکم بودن بافت شهری آن خسارتهای جانی و مالی فراوانی را به بدنه جامعه تحمیل می کند پس از تهیه اطلاعات DEM و TIN از محدوده مورد مطالعه با استفاده از نقشه ها و عکسهای هوایی موجود وضعیت کاربری اراضی به صورت پلی گون های ژئورفرنس شده مجزا معرفی و با انطباق شبکه سیلابروی پیشنهادی این شهر بر مسیر معابر و خیابانها و معرفی آن بعنوان مسیر جریان خصوصیات فیزیوگرافی حوضه های شهری استخراج گردیده است.در نهایت با استفاده از فرمول استدلالی بر اساس خصوصیات فیزیوگرافی و منحنی های شدت-مدت-دوره بازگشت بارندگی منطقه ،مقادیر سیلاب هر یک از حوضه های شهری محاسبه گردیده است.ترکیب GIS با مدل های مختلف بارش-رواناب در طراحی شبکه سیلابروی شهرها که به روش آزمون و خطا برای رسیدن به آرایش و ابعاد بهینه انجام میگیرد ،میتواند در کاهش زمان و هزینه بسیارموثرباشد.

کلیدواژه ها:

بحران ، حوضه آبریز ، سیلاب ، GIS ، DEM ، TIN