الگوی خانه های زرتشتی نشین

با اولین نظر به معماری خانه های یزد می توان تفاوت های آشکاری بین خانه های زرتشتی نشین و مسلمان نشین یزدمشاهده کرد که به دلیل تفاوت دین و مذهب ساکنین می توان این تفاوت ها را به مذهب ساکنین دانست. این تفاوت هااین سوال را به ذهن متبادر می سازد که الگوی ساخت خانه های زرتشتی نشین از کجا آمده است. وجه تمایز مذهبی اینخانه ها این فرضیه را تقویت می بخشد که الگوی این خانه از ساختمان چارطاقی های ابنیه مذهبی زرتشتی برگرفته شده باشد.این پژوهش کیفی و از نوع توصیفی تطبیقی است و روش جمع آوری اطلاعات آن، مطالعات کتابخانه ای کتب و مقالاتدرباره آیین و فرهنگ زرتشتی، تاریخ، شهرسازی و معماری یزد و همچنین مشاهده پلان ها، عکاسی، رلوه و برداشت هایمیدانی از بناهای تاریخی و در دسترس یزد شامل آتشگاه ها و آتشکده ها، درب مهرها و درنهایت خانه های مسکونی بودهاست. با بررسی و مقایسه این اطلاعات و تطابق ویژگی های این بناها، وجوه اشتراک و تفاوت آن ها و الگوی اصلی خانه هایزرتشتی نشین به دست آمده است.اطلاعات به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که پلان خانه ها دارای حیاط مرکزی است که چهار ایوان در ضلع-های آن و چهار اتاق در کنج های آن قرار دارند. با بررسی پلان آتشکده ها می توان این قسمت خانه ها را برگرفته ازچهارطاقی ها دانست که بخش خصوصی و عبادی خانه ها را تشکیل می دهد. در چهارطاقی ها هم چهار تویزه در ضلع هایفضای مرکزی و چهار ستون در کنج ها قرار دارد. در کل می توان گفت که الگوی چهارطاق ها که جایگاه آتش و عبادتمردم در اطراف آن بوده اند، در حیاط های خانه ها به فضاهای زیستی و عبادی خانواده تبدیل شده که بر طبق درجات پاکیطبقه بندی می شود و خصوصی تر و عبادی تر می شوند.

کلیدواژه ها:

خانه زرتشتی نشین ، بناهای عمومی زرتشتی ، چهارطاقی ، آتشکده ، آتشگاه ، دربمهر