کاهش اثرات سوانح طبیعی )زلزله( در اجتماعات شهری با استفاده از تبیین تاب آوری مطالعه موردی:حوزه جنوب شرق شهر مشهد

شهرها،سیستم های پویا،پیچیده و به هم وابسته ای هستند که نسبت به تهدیدات طبیعی،انسان ساخت و تروریستی بسیار آسیب پذیرند.مشخصاتی که شهرها را مطلوب برای زندگی ب شر می سازد نظیر سبک های معماری،مراکز تمرکز جمعیت،مکان های اجتماع و زیر ساخت های به هم واب سته،آنها را همچنین در معرض ریسک های بالایی نسبت به مخاطراتطبیعی ) سیل و زلزله( و ان سان ساخت قرار می دهد.این مخاطرات که جزیی از زندگی ب شر به شمار می روند و هر روزه به تعداد آن ها افزوده می شود،به عنوان چالشی ا سا سی درجهت نیل به توسعه ی پایدار جوامع انسانی مطرح می باشند.به این جهت تمرکز اغلب دیدگاه ها از روی کاهش آسیب پذیری به افزایش تاب آوری در مقابل سوانح تغییرپیدا کردهاستت.تاب آوری را می توان به عنوان 1 -میزان تخریب و زیانی که یک ستیستتم قادر استت جذب کند بدون آنکه از حالت تعاد خار شتود 2 -میزان توانایی یک سیستم برایخودسازماندهی در شرایط مختلف و 3 -میزان توانایی سیستم در ایجاد و افزایش یادگیری و تقویت سازگاری با شرایط تعریف کرد.با وجود تمام توجهات و علایقی که به مقوله و مفهوم تاب آوری جوامع وجود دارد،تعداد کمی از قوانین ستتیستتتماتیک فرموله شتتده در مورد تاب آوری وجود دارد که در مقیاسشهر و محلات شهری کاربردی باشد.بر اسا هدف تبیین مولفه ها و شاخصه های سازنده تاب آوری و تعیین سهم عوامل موثر بر تقویت تاب آوری مسیله این پژوهش را میتوان اندازه گیری میزان تاب آوری در ابعاد مختلف )اجتماعی،اقتصادی،نهادی و کالبدی( به منظور مقابله با اثرات ستوانح طبیعی )زلزله( در حوزه جنوب شرق کلانشهر مشهد و تبیینعملی نقش تاب آوری موجود دانست.در همین ارتباط جامعه آماری در این پژوهش خانوارهای ساکن در محلات مختلف حوزه جنوب شرق شهر مشهد است که تعداد 4 محله باا ستفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با لحاظ کردن مواردی چون موقعیت جغرافیایی و پایگاه اجتماعی –اقتصادی به عنوان نمونه انتخاب شده اند.همچنین برای سنجشمیزان تاب آوری از بین خانوارهای ساکن در محلات نمونه،با استتفاده از فرمول کوکران 360 خانوار به عنوان جامعه نمونه تحقیق انتخاب شتده اند.همچنین از روش های استنادی و میدانی با تاکید بر تکمیل پرسشنامه در نزد خانوارهای نمونه استفاده شده است.پس از جمع آوری داده ها و اطلاعات میدانی تحلیل توسط SPSS صورت گرفته و به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آماری مبتنی بر مقایسه میانگین ها،آزمون های همبستگی و تکنیک پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شد. نتیجه مطالعه حاضر نشان می دهد که بین تابآوری موجود در محلات نمونه و سطح تاب آوری آنها درابعاد اجتماعی، اقتصادی، نهادی و کالبدی - محیطی رابطه معناداری وجود دارد و با تغییر هریک از آنها، میزان تاب آوری خانوارها نیز تغییر می یابد. این در حالی است که تاب آوری کل خانوارهای مورد مطالعه در حوزه جنوب شرق شهر مشهد 51.19 درصد می باشد که می توان گفت در وضعیت مناسبی قرار ندارد.همچنین در بین آنها محلات عسگریه و طرق در مقایسه با محلات سیدی و ابوذر در وضعیت مناسبی قرار ندارند.

کلیدواژه ها:

تاب آوری ، مخاطرات طبیعی ، خطرپذیری ، حوزه جنوب شرق مشهد