رویکرد باز آفرینی شهری برای تاب آوری سکونتگاه های خودانگیخته، نمونه موردی: شهر تبریز

سه معضلی ایمنی، فقر شهری و بحران هویت از مسائل کلیدی گریبان گیر محدودههای وسیعی از شهرهای کشورمان ایران است. ۵۳ هزار هکتار سکونتگاههای خودانگیخته (معادل ۳۰٪ بافتهای شهری موجود کشور) را در برمیگیرد و جمعیتی بالغ بر ۱۷ میلیون نفر «حدود ۲۰ درصد جمعیت شهری کشور» را در خود جای دادهاند. یکی از راهبردهای کلیدی در فرایند تدوین برنامه جامع بازآفرینی پایدار شهری، «ارتقای تاب آوری شهری» است. فقدان بودجه، نبود تلاش جمعی نهادهای مختلف، ضعف کالبدی و ناپایداری ساختمان ها و زیرساختها، مصالح غیراستاندارد، عدم بهرهمندی از کیفیات مطلوب در ساختوسازها در کنار آسیب دیدگی زیستبومها و برهم خوردن تعادل خرد اقلیم ها و مخاطرات ناشی از بلایای طبیعی بر لزوم اتخاذ سیاستهای مربوط به تاب آوری این سکونتگاهها تأکید دارند. استراتژیهای تاب آوری برای مقابله با مشکلات ناشناخته درمواجهه با سوانح است. اتخاذ سیاستها و برنامه های ارتقای تاب آوری شهری در سکونتگاههای خودانگیخته باهدف بازآفرینی شهری با تلاش جمعیت (مردمی، دولت، بخش خصوص و متخصصین و ...) است که به شکل : حمایت قانونی، لحاظ برنامه هایی چون تأمین بودجه لازم، ارتقای کیفیت ساختوساز، مقاومسازی ابنیه و تأمین و ارتقای زیرساختهای اساسی، ارائه خدمات و امکانات محلی، توجه به زیستبوم و خرد اقلیم در طرحهای نوسازی در کنار برنامههای نرمافزاری است و میتواند گامی اساسی در ایجاد نوعی یادگیری اجتماعی «نوسازی و خودسازماندهی برای تغییر» باشد که تأثیرگذار در ایجاد تاب آوری شهری و سازگاری مردم در برابر تنش ها و نهایتاً پیشگیری و کنترل تبعات ناشی از وقوع بحران در سکونتگاههای خودانگیخته خواهد بود. بازآفرینی شهری، رویکردی برای توسعه درونزای شهری است. متأسفانه در کشورمان ایران، جای مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری خالی است . برقراری مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری نیازمند حمایت قانونی است و باید برای آن چارچوبی حقوقی در نظر گرفته شود که ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و کالبدی را در برگیرد. در این پژوهشی بر تاب اوری اجتماعی به واسطه هویت جمعی و پایداری اجتماعی در سکونتگاههای خودانگیخته شهر تبریز در راستای توانمندسازی ساکنان با استفاده تلاش جمعی بازیگران مختلف در عرصه مدیریت بحران، به منظور کاهش اثرات احتمالی حوادث پرداخته شده است. امید است که با به حداقل رساندن میزان فقر در اینسکونتگاهها و اعمال تلاش های جمعی در عرصه های مختلف بتوان شاهد بازافرینی شهری پایدار با رویکرد تاب اوری بود.

کلیدواژه ها:

بازآفرینی شهری ، تاب آوری اجتماعی ، توانمندسازی ، سکونتگاه های خود انگیخته ، مشارکت مردمی