مروری بر تاریخچه و روشهای ارزیابی اثرات توسعه بر محیطزیست در ایران واستفاده از ماتریس ریاضی در فرایند ارزیابی اثرات

فعالیتهای بشر برای تأمین امکانات رفاهی و نیازهای زندگی و بالاخره بهبود کیفیت زیستی، بطور مستقیم و غیرمستقیم بر محیطزیست اثر گذاشته و چنانچه چارهاندیشی نشود، نه تنها در درازمدت کیفیت زندگی را بهبود نمیبخشد بلکه آن را بهنابودی نیز میکشاند. ارزیابی اثرات توسعه به عنوان ابزار مدیریتی مهم و کارآمد در اختیار برنامهریزان است تا براساس آن، اثرات بالقوه محیطزیستی یک طرح توسعهای شناسایی و گزینههای موثر جهت رفع یا کاهش آنها پیشنهاد شود. از معمولترینرویههای رایج در فرآیند ارزیابی اثرات توسعه روش ماتریس است. در طول زمان انواعی از ماتریسها گسترش و تکامل یافتهاند. در ایران، ماتریسها از متداولترین و مرسومترین روشهای ارزیابی اثرات توسعه به شمار میآیند. بطور معمول در کشور ما از روش ماتریس ایرانی و لئوپولد جهت ارزیابی اثرات محیطزیستی طرحها و پروژهها توسعهای استفاده میشود که محدودیتهاییدر نتایج بههمراه دارد. از میان روشهای مختلف ماتریسها، روش ماتریس ریاضی با به کارگیری عوامل بزرگی، وسعت اثر،مدت اثر، اثرات همبیشی و تجمعی، متغیرهای کیفی و عوامل جبران اثر و اختلاف نظر امکان تعامل سازنده میان توسعهدهندگان و ارزیابان را فراهم میآورد و نتایج جامعتری بهدست میدهد. در این روش از معیارهای بیشتری برای ارزیابی اثرات استفاده میشود که در مقایسه با روشهای دیگر علمیتر است و نیازهای اطلاعاتی بیشتر و بالطبع زمان بیشتری برای تجزیه و تحلیل میطلبد. در این تحقیق ضمن مرور تاریخچه ارزیابی اثرات توسعه به معرفی روشهای انجام ارزیابی اثرات پرداخته میشود. در آخر هم استفاده از ماتریس ریاضی برای ارتقا روشهای ارزیابی اثرات در ایران مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.

کلیدواژه ها:

محیطزیست ، ارزیابی اثرات توسعه ، ارتقا روش ، ماتریس ریاضی