ارزیابی اثر شیب سطح زمین در میزان جریان حاصل از بارش

پدیده نفوذ آب در خاک یکی از پدیده ها مهم در علم هیدرولوژی و به تبع آن ساخت و توسعه سازه های هیدرولیکی و انتقال آب است. همواره این سوال مطرح بوده است که در صورت وقوع نزولات جوی چه مقدار از آب باران به صورت رواناب و چه مقدار از آن در خاک نفوذ کرده و به آبهای زیرزمینی می پیوندد. محققین مدل های مختلفی را با استفاده از مشاهدات و آزمایشات ارائه داده اند که هر کدام دارای نقاط ضعف و قوت می باشد و هر کدام از آنها در مکان های خاصی با شرایط محیطی و آب و هوایی خاصی جواب های قابل قبولی می دهند. یکی از مهمترین و بهترین مدل هایی که تاکنون ارائه شده است مدل SCS می باشد که توسط اداره حفاظت خاک آمریکا ارائه گردیده است. علی رغم آنکه این مدل یک مدل کاربردی می باشد اما در آن اثر پارامترهایی از جمله شیب و شدت بارش در نظر گرفته نشده است. در این تحقیق با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران اثر این پارامترها روی خاک در محیط آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفته شده است. نتایج آزمایشات نشان داد در شدت بارش 28/8 میلیمتر در ساعت و در شیب 2% مقدار رواناب 0,38 میلیمتر است در حالی که با افزایش شیب به مقدار 4% مقدار رواناب به 0,8 میلیمتر یعنی بیش از 2 برابر افزایش پیدا می کند، اما با افزایش شیب به مقدار 6 و 8 درصد افزایش رواناب در حد 70 و 83 درصد است که مقدار پایینتری را نشان می دهد. اما در شدت بارش 48 میلیمتر در ساعت مقدار رواناب تقریبا با شیب به صورت خطی عمل می کند و نرخ افزایش آن بین 70 تا 80 درصد است پس نتیجه می گیریم تغییرات شیب در شدت های بارش پایین تر می تواند تاثیر بیشتری روی رواناب ایجاد کند و همچنین میزان شیب همانطور که تاثیر به سزایی روی میزان رواناب می گذارد تاثیرات زیادی روی مقدار عدد CN که توسط روش SCS ارائه شده است دارد.

کلیدواژه ها:

روش SCS ، رواناب ، نفوذ آب در خاک ، شدت بارش ، شیب