بازخوانی قواعد و شرایط تأویل از دیدگاه قاضی نعمان

قاضى نعمان، از فقیهان معروف اسماعیلى، در آثار خود به مسئله تأویل به گونه ای خاص و متفاوت از دیگر اسماعیلیان پرداخته است. به رغم دیدگاه اسماعیلیان که به باطن و تأویل نگاه حداکثری دارند و در مواردی نیز دچار خطا مى شوند، قاضى نعمان اعتقاد به تأویل را در کنار نص تبیین مى کند و با ترسیم خط اعتدال مى کوشد از خطا های دیگر اسماعیلیان در امان ماند. وی ظاهر قرآن را صامت و معجزه پیامبر 9 و تأویل و باطن رامعجزه ائمه: مى داند. او تأویل و باطن را علمى مى داند که با بهره گیری از آیات قرآن و در چارچوب ضوابط اثبات پذیر است. از آرای قاضى نعمان به رغم ارتکاب تأویل های مردود، مى توان قواعد و شرایط تأویل را بدین شرح استخراج کرد : «توجه به ظاهر در کنار باطن؛ ارتباط مفهومى تأویل و عقل، تأثیر اخلاص در صحت تأویل، منتهى شدن تأویل به علم امام و دخالت ایمان در صحت تأویل». به رغم امتیازهای فکری قاضى نعمان در مسئله تأویل، اشکال ها و ابهام های جدی در دیدگاه او وجود دارد که

کلیدواژه ها:

تأویل ، اسماعیلیه ، قاضی نعمان ، قواعد تأویل ، باطنی گرایی