فرم شناسی برج های مقبره ای در استان مازندران دوران حکومت صفویه تا قاجارنمونه موردی امامزاده یحیی ساری

موضوع ما عنوان پژوهشی است که بر روی فرم شناسی برج های مقبره ای در استان مازندران از اوایل قرن 8 ه.ق تا اواخر دورانحکومت صفویه و قاجار صورت گرفته است. این بناها در گستره جغرافیایی غرب تا شرق مازندران و درحوزه های اقلیمی کوهستانی،جنگلی و جلگه ای قراردارند و به بخشی از تاریخ سیاسی و مذهبی منطقه به ویژه قرن 8 و 9 ه.ق اشاره دارند که در اسناد مختلفبه صورت کلی نام و نشانی از آنها برده شده است.این برجها با ساختار منفرد جنبه سمبلیک و نمادین پیدا کرده اند.برج های آرامگاهی شاهکارهای آجرکاری هستند که دارایارزش های ویژه نهفته معماری می باشند.بسیاری از این آرامگاه ها، مدفن و مشهد امامزادگان هستند .اهالی منطقه علاوه بر مقابرامامزادگان وسادات مرعشی، آرامگاه های بسیاری برای نیاکان خویش ساختند که برخی از آنها تاکنون برجای مانده است .با آمدنصفویان و رشد مذهب تشیع، معماری تدفینی ایران به مقام های مذهبی اختصاص یافت و ساخت مقابرفرمانروایان جای خود رابه ساخت مقابر مذهبی و مقدس داد .قجرها در این زمینه به بازسازی، مرمت و توسعه برخی مقابر و آرامگاه ها در مازندرانپرداختند و الحاق معروف مستطیل شکل را به مقابر قرن 8 و 9 ه.ق اضافه نمودند و در سال های پس از قاجار ودوران پهلویمرمت و توسعه مقابر و آرامگاه ها در این منطقه بدون معماری خاصی ادامه یافت. پژوهش حاضر نشان می دهد که مختصاتمعماری مقابر برجی شکل در سطح فرامنطقه ای شباهت کلی ولی تمایزات زیادی دارد و در بعد منطقه ای محلی نیز از نظرمعماری، نوع مصالح و تزیینات وابسته به معماری علیرغم شباهت های فراوان، از همدیگر متمایز میشوند.بنایی مانند مقبره امامزاده یحیی در شهر ساری نمونه برجسته ای از صدها مورد مقبره شناخته شده در این مناطق است .این آرامگاه متعلق به اواسط قرننهم ه.ق است و بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است . این بنا در مرکز شهر ساری قرار گرفته و بسان سایر مقابرمنطقه در اثر عوامل اقلیمی و انسانی دچارآسیب های فراوانی شده و تحت حفاظت و مرمت قرار گرفته است .رسیدن به مبانینظری واحد برای رسیدن به تعادل پویا در این نوع مقابر، بخشی از نتایج مورد اشاره در این مقاله است.

کلیدواژه ها:

مقابر مازندران ، دوره صفوی ، آرامگاه های قرن 8 و 9 ه.ق ، مصالح آجری و اندود گچی ، امامزاده یحیی ساری