کاربرد توسعه ظرفیتی در مدیریت کاهش خطر زلزله در مناطق شهری مطالعه موردی: شهرستان گرگان

کشور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی از مستعدترین مناطق جهان از نظر بروز مخاطرات طبیعی و به ویژه زمین لرزه است، به طوری که در آسیا جایگاه هفتم و در جهان جایگاه سیزدهم را به خود اختصاص داده است. با نگاه اجمالی به نقشه های پهنه بندی زمین لرزه، میتوان دریافتکه بیشتر سکونتگاه های پرجمعیت روستایی و شهری کشور در دامنه های البرز و زاگرس واقع اندکه از لحاظ تهدید مخاطرات طبیعی و به ویژهزلزله آسیب پذیری نسبتاً بالایی دارند. به همین خاطر تأکید این پژوهش، بررسی ظرفیتها و آسیب پذیری سکونتگاه های شهری در برابر خطر زمین لرزه در مناطق شهری شهرستان گرگان از توابع استان گلستان میباشد. پژوهش حاضر درصدد اندازه گیری میزان ظرفیتهای )اجتماعی، اقتصادی، نهادی، کالبدی و طبیعی( به منظور مقابله با تأثیرات مخاطره زلزله و تبیین عملی نقش توسعه ظرفیتی و یا تقویت ظرفیتهای موجود باهدف کاهش تأثیرات زمین لرزه در مناطق شهری مورد مطالعه است. برای بررسی این موضوع از دو روش اسنادی و میدانی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. در فرایند عملیات میدانی دو نوع پرسشنامه تهیه گردید که پرسشنامه اول توسط 224 خانوار انتخاب شده از طریق نمونه گیری از توابع شهرستان و پرسشنامه دوم توسط 44 نفر از مسئولین شهری این شهرستان تکمیل گردیدند. به منظور تحلیل دادهها از نرم افزار s pss و آماره های توصیفی)میانگین و میانه( و استنباطی)آزمون فریدمن، تی تست تک نمونه ای و همبستگی(استفاده شده است. با توجه به موضوع و دستیابی به اهداف تحقیق، فرضیه ظرفیتهای مدیریتی موجود در منطقه مورد مطالعه در ابعاد گوناگون )اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، طبیعی و نهادی( برای مدیریت سانحه زلزله کافی است موردتجزیه و تحلیل و ازمون قرارگرفت و نتایج تحقیق، از کافی بودن ظرفیتهای موجود در منطقه شهری مورد مطالعه برای کاستن از تأثیرات و آسیب پذیری خطر زمین لرزه حکایت دارد