بررسی تأثیر بندهای اصلاحی احداث شده در کنترل رسوبات ریز دانه

در مواردی که بندهای اصلاحی با هدف نگهداشت رسوب در آبراهه ها و جلوگیری از ورود رسوبات به مخزن سدها احداث شوند، پارمترهایی نظیر محل بند، شیب آبرا هه و حجم مخزن بند از اهمیت زیادی برخوردار می باشد . با توجه به شواهد صحرایی پشت اغلب بندهای اصلاحی از رسوبات درشت دانه و واریزه ای پر می شود، رسوباتی که احتمال رسیدن آنها به پشت سدهای مخزنی پایین دست کم می باشد . از این رو این ضرورت احساس شد که عملکرد این س ازه ها در نگهداشت رسوبات ریزدانه بررسی شود . بررسی نوع و دانه بندی رسوبات و نحوه انتقال آنها در آبراهه می تواند میزان اثر بخشی آنها را در کاهش رسوباتی که در نهایت به مخزن سدهای مخزنی منتقل می شود، مشخص و رهنمودی برای انتخاب محل بندهای اصلاحی در طرح های مشابه باشد . به این منظور تعداد هفت مورد بند توری سنگی در آبراهه گوش در بالادست حوزه سد کارده انتخاب گردید و با نمونه برداری از رسوبات ته نشست شده در پشت این بندها و تحلیل هیدرولیکی جریان در آبراهه پایین دست محل احداث بندها، امکان حمل و یا ته نشست شدن رسوبات د ر بستر طبیعی رودخانه بررسی گردید . تحلیل منحنی دانه بندی رسوبات نمونه برداری شده از مخزن بندهای مورد مطالعه نشان می دهد که بخش عمده رسوبات ته نشست شده در مخزن بندها ، درشت دانه و در محدوده شن و قلوه سنگ می باشد . تحلیل هیدرولیکی جریان و آستانه حمل رسوبات در ب ازه پایین دست محل بندها نشان داد که در صورت عدم وجود این بندها ، بخش عمده این رسوبات در بازه های پایین دست رودخانه که شیب رودخانه کم می شود، امکان ترسیب در بستر طبیعی رودخانه را دارد . در نتیجه هدف اصلی از احداث این بندها که نگهداشت رسوبات ریز دانه و جلوگیری از ورود آنها به مخزن سد کارده بوده، بدلیل اینکه مخزن بندها با رسوبات درشت دانه پر شده است، به طور کامل برآورده نشده است . از این رو لازم است که محل احداث بندهای رسوبگیر ب ه نحوی انتخاب شود که ضمن اینکه رسوبات درشت دانه تا حد امکان در بستر طبیعی رودخانه رسوبگذاری می کند، حجم مخزن بند نیز قابل ملاحظه باشد تا امکان آرام شدن جریان و ترسیب رسوبات ریز دانه فراهم گردد .

کلیدواژه ها:

بندهای اصلاحی ، رسوبات ریزدانه ، حمل رسوب ، سد کارده