بررسی اثر عوامل اجتماعی در ارزش اقتصادی اکوتوریسم آبخیزهای بیابانی، مطالعه موردی: پارک ملی "کویر"

گردشگری در طبیعت از جمله فعالیت های اقتصادی است که عواید فراوانی را نصیب جوامع محلی می نماید. توجه به ارزش اقتصادی فضاهای گردشگری سبب پیدایش روش های مختلفی برای محاسبه و برآورد این ارزش شده است. تمامی این روش ها به دنبال یافتن راهی هستند تا مطلوبیت کیفی ناشی از برخورداری فرد از محیط های طبیعی را با استفاده از شاخص های اقتصادی به صورت کمی برآورد و بیان نمایند. ارزیابی و برآورد میزان تمایل بازدیدکنندگان برای خفاظت از منطقه یکی از روش هایی است که می توان از آن برای ارزشگذاری این دسته از مواهب طبیعی استفاده نمود. هدف اصلی این مطالعه برآورد ارزشی است که بازدیدکنندگان اراضی طبیعی پارک ملی کویر برای آن قائل هستند. فرضیه تحقیق این است که با استفاده از این روش می توان برآوردی از ارزش اقتصادی اراضی پارک ملی کویر ارائه نمود تا به عنوان شاخصی برای توجیه اقتصادی تهیه طرح پارکداری برای منطقه و برنامه ریزی توسعه اکوتوریسم مورد استفاده قرار گیرد. این تحقیق با هدف ارزش گذاری اقتصادی پارک ملی برای گردشگری انجام شده است . این پارک با مساحتی بالغ بر 420000 هکتار در50 کیلومتری جنوب شرقی تهران واقع شده است. برای تعیین ارزش اقتصادی اراضی طبیعی در پارک مذکور از روش ارزش گذاری مشروط استفاده شده است. اطلاعات مربوط به بازدیدکنندگان پارک از طریق توزیع پرسشنامه بدست امده که پرسش هایی در زمینه سن، جنسیت، میزان تحصیلات، میزان درآمد و ... را شامل می شود. تحلیلگران پس می توانند با محاسبه متوسط میزان WTP پاسخ دهندگان و ضرب نمودن آن در تعداد کل افرادی که از مکان یا کالای زیست محیطی مورد سوال لذت می برند، مقدار کل ارزشی را که مردم برای آن کالا یا مکان قائلند، براورد کنند. در این مطالعه 78/83 درصد از کل افراد مراجعه کننده به پارک را شاغلین تشکیل می دهند. همانطور که مشاهده می شود افراد شاغل متعلق به گرود درامدی 8 (8 میلیون ریال و بیشتر) در مقایسه با سایر گروه های درآمدی بیشترین درصد استفاده کنندگان از پارک را به خود تشکیل می دهند. چنانچه ملاحظه می شود مراجعه کنندگان دارای تحصیلات کارشناسی و کارشنسای ارشد (و بالاتر) بیشترین تعداد را به خود اختصاص می دهند. در این مطالعه گروه های سنی 25-30 و 35-30 سال به ترتیب بیشترین درصد مراجعه کنندگان به پارک را به خود اختصاص داد ه اند. همچنین داده های مربوط به میزان تخصیلات بازدیدکنندگان به پارک نشان می دهد که می توان رابطه قابل قبول و ضریب همبستگی بالایی را در بین شمار افراد مربوط به هر یک از سطوح تحصیلی با شمار کل مراجعه کنندگان که در تکرار نمونه برداری، بدست آمده، مشاهده نمود. مبالغ ارزش کل تمایل به پرداخت برای حفاظت منطقه از حاصل جمع این دو مبلغ حاصل می شود که برابر 0/05 می باشد. مزیت جالب توجه روش ارزیابی شرطی آن است که این روش را می توان، به صورت تئوری، برای ارزیابی منابع و تداوم وجود آنچه مردم بدان اهمیت می دهند حتی اگر شخصا هرگز به دیدار آن نروند مورد استفاده قرار دارد.

کلیدواژه ها:

اکوتوریسم ، بیابان ، عوامل اجتماعی ، ارزش اقتصادی ، پارک ملی کویر