اثر تنش سرما در مراحل مختلف رشد بر عملکرد، اجزا عملکرد و شاخص های فیزیولوژیکی ژنوتیپ های گندم

کاهش دما در ماه های دی و بهمن در خوزستان یک پدیده غالب اقلیمی است که باعث خسارت به گیاه و عملکرد می گردد. به منظور مطالعه اثر تنش سرما در مراحل مختلف رشد (گیاهچه ای، پنجه زنی، ساقه رفتن، ظهور سنبله) بر وزن دانه در سنبله اصلی، اجزا آن و برخی صفات فتولوژیکی و فیزیولوژیکی ژنوتیپ های گندم، این تحقیق در شرایط کنترل شده گلخانه با پنج ژنوتیپ (ارقام چمران، ویربناک، استار و کرخه و لاین M-83-17) و چهار دمای محیط (بدون سرما، 3+، صفر، 3- درجه سانتیگراد) به صورت چهار آزمایش مستقل فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در کلیه مراحل رشد، اثر تنش سرما بر عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله، وزن هزار دانه، زمان های ساقه رفتن و 80% ظهور سنبله، ارتفاع گیاه، کد تنش و پارامترهای فلورسانس حداقل و فلورسانس حداکثر و حداکثر ظرفیت فتوشیمیایی فتوسیستم II معنی دار بود. شرایط بدون تنش از نظر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی بهترین تیمار بود و تنش موجب تأثیر در رسیدن به مراحل فنولوژیکی شد. شدت تنش در مراحل گیاهچه ای و چنجه زنی بیشتر بود. در هر مرحله از رشد و در شدت تنش های متفاوت، پاسخ ژنوتیپ ها نیز با یکدیگر متفاوت بود. بیشترین کارآیی فتوسیستم Fv/Fm)II) در کلیه مراحل رشد به جز مرحله گیاهچه ای متعلق به رقم استار بود. در مرحله گیاهچه ای لاین M-83-17 بیشترین کارایی فتوسیستم II را داشت. شاخص های SSI و STI نشان داد در کلیه مراحل رشد، رقم چمران حساسیت کمتری نسبت به تنش سرما داشت و از ثبات عملکرد بیشتری برخوردار بود. تفاوت در عکس العمل ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر صفات مورد بررسی در این تحقیق، نشان دهنده تنوع ژنتیکی ژنوتیپ ها در واکنش به اثر تنش سرما ارزیابی شد.

کلیدواژه ها:

تنش سرما ، شاخص های فیزولوژیکی ، گندم ، مراحل مختلف رشد