تأملی بر قدمت حیات پیش از دوره آهن در «سایت موزه عصر آهن تبریز»

مساله قدمت تبریز همواره یکی از ابهامات تاریخ بوده است. تا همین اواخر کهنترین سند موثقی که از قدمت حیات در این منطقه حکایت می کرد، کتیبه ای از سارگن دوم، پادشاه آشور، متعلق به 714 ق.م بود. تا اینکه کشف تصادفی محوطه عصر آهن تبریز در سال 1376 ه.ش قدمت بسیار دیرینه تر این شهر را آشکار نمود؛ زیرا آثار مکشوفه این محوطه، از تمدنی پیشرفته در 1500 سال قبل از میلاد، یعنی حدود 3500 سال پیش خبر می داد. اما واقع بودن شهر تبریز در منطقه آذربایجان با چندین محوطه باستانی در جایجای آن که قدمت برخی از آنها به پیش از دوره آهن می رسد، همچنین موقعیت خود این منطقه در شهر تبریز از نظر نزدیکی به مهران رود، از عواملی هستند که ذهن را به فرضیه وجود تمدنهای ما قبل آهن در محوطه عصر آهن تبریز سوق می دهند. لذا هدف از این پژوهش، پاسخ به این سؤال است که آیا قدمت بیش از 3500 سال قبل از دوره آهن برای شهر تبریز می تواند وجود داشته باشد؟ در این پژوهش که به روش تفسیری - تاریخی انجام گرفته است، دانسته شد که اولین دلیل احتمال وجود تمدن های ماقبل آهن در این محوطه باستانی، پیدا شدن آثاری از دوره «برنز» است. دلیل دوم، وضعیت تدفین در برخی گورهای دارای اشیای برنزی است که به صورت لایه های تدفینی روی هم و متعلق به دوره های زمانی متفاوت کشف شدهاند و دلیل سوم که احتمال وجود تمدن های ماقبل آهن را بیشتر تقویت می نماید، تشابه در شیوه تدفین و آثار مکشوفه این محوطه با محوطه تاریخی یانیقتپه در فاصله حدود 31 کیلومتری جنوب غرب تبریز است که دارای دیرینگی تمدنی تا شش هزار سال قبل از میلاد است. لذا با توجه به این شواهد و قرائن، وجود تمدنهای ماقبل دوره آهن در این محوطه باستانی دور از انتظار نیست.

کلیدواژه ها:

سایت موزه ، عصر آهن ، محوطه باستانی ، قدمت شهر