بررسی تزئینات آجرکاری در مساجد ایران

هنر و معماری اسلامی با وجود گوناگونیهای نژادی، فرهنگی، اقلیمی و... در سرتاسر قلمرو اسلامی، همواره دارای وجوه مشترکی است که خود را از دیگر هنرها جدا میکند. باوجود تمام تفاوتهای میان هنرهای سرزمین های اسلامی روحی مشترک در تمامی آنها حضور دارد، گویی نوری ملکوتی در تمامی آنها جریان دارد و جلوه ای متمایز به آن می بخشد. یکی از بارزترین جنبه های هنر مسلمانان هندسه درآجر کاری است. طرح مایه کمال گرایی را در هنر عبودیت می توان جستجو کرد و به حق هنر اسلامی ملجئی پاک تر و نمایشگاهی امن تر از مسجد نداشته است . آجر چینی از جمله عناصر اساسی و هویت بخش در مساجد است و از تزئینات در فن معماری به شمار می آید. آنچه مسلم است این است که شخص در فضای مسجد به عنوان یک بیننده صرف نیست بلکه با معنا و انعکاسات معنوی مرتبط می گردد. از دیرباز تا کنون بناهای مذهبی یکی از اساسی ترین عناصر شکل دهنده شهرهای اسلامی بوده و مسجد بعنوان شاخص ترین عنصر معماری، هویت شهر اسلامی را تعریف می کند و با توجه به اهمیت این بنا، جایگاه ویژه ای را در شهر عهده دار می شود.ابعاد مختلف طراحی و مفاهیم تزئینات هندسی آجر کاری موضوع اصلی پژوهش حاضر است، ابتدا مفاهیم زیبایی شناسی نقوش آجرکاری مورد بررسی قرارگرفته و سپس به وجه نمادین نقوش هندسی اشاره شده است و اینکه هندسه یکی از تعیین کننده ترین بنیان های حکمی و نظری و هنر و معماری اسلامی محسوب می شود. نتیجه پژوهش نشان می دهد که تزئینات آجرکاری در مساجد اسلامی - ایرانی، می تواند بسترمناسبی را برای ادراک مخاطب و تبلیغ اندیشه معنوی ایجاد کند. روش تحقیق در این مقاله بااستفاده از اسناد ومدارک کتابخانه ای ومطالعات میدانی شامل مشاهده به صورت بازدید از بناها وتهیه عکس باروش توصیفی- موردی می باشد.

کلیدواژه ها:

آجر کاری ، تزئینات ، هندسه ، مساجد اسلامی ، مساجد ایرانی