مقایسه ای از تاثیر مذهب بر منظر شهرهای ایران در دوران قبل و بعد از اسلام

عامل اصلی انسجام و یکپارچگی معماری و شهرسازی گذشته ایران در گرایش و اعتقادات مذهبی نهفته است . محوریت این گرایش چه قبل از اسلام و چه بعد از آن ،احدیت و وحدانیت است . این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که مذهب چه تاثیری بر روند دگرگونی منظر و سیمای شهری ایران داشته است؟ویژگی های منظر و سیمای شهری ایران قبل و بعد از اسلام چه بوده است؟چگونه منظر می تواند با عناصر کالبدی برای ساخت سیما و منظر شهری ارتباط برقرار کند؟پیش از اسلام با غلبه نیروهای سیاسی و حکومتی و طرز تفکر آن ها ، نظم آرمانی و کیهانی در نظم هندسی متجلی می شود و شهرهای دایره ای و مستطیلی ایجاد می شود.پس از اسلام نظم هندسی که در فرم اجزای معماری و درون بناها جریان دارد ، جای خود را به نظمی فضایی در ابعاد مختلف می دهد .ممکن است این نظم از نظر هندسی نامنظم به نظر برسد اما نظمی در آمیزش متعادل از نیروها در ابعاد مختلف در درون خود دارد ، آن چه که در بافت های ارزشمند شهرهای تاریخی مانند یزد ، کاشان و ... دیده میشود.با توجه به اینکه مبانی ارزشی و اعتقادی جامعه از ضرایب تعیین کننده در استفاده و ساخت فضاهای شهری می باشد لذا مذهب به عنوان یکی از ارزش های اجتماعی و اعتقادی مردم ایران نقش بسزایی را در حوزه شهرسازی ایران ایفا می کند . از موارد مورد مطالعه در این نوشتار بررسی مفهوم سیمای شهر ونقش مذهب برخصوصیات و ویژگی مکان ها و فضاهای باز عمومی در شهرهای قدیمی ایران(قبل وبعد از اسلام) است ونمونه های موردی را در این زمینه معرفی میکند. برای پاسخ به این پرسش ها ،نقش مذهب در سیمای شهر و رابطه اش با عناصر کالبدی مورد تحلیل قرار می گیرد.

کلیدواژه ها:

مذهب ، منظر شهری ، معماری ایرانی ، معماری اسلامی