بررسی وتمیز کردن غشاءها در صنایع غذایی توسط فرآیند اولتراسونیک

در چند دهه اخیر فناوری های نوین غشایی جایگاه ویژه و حیاتی در صنایع غذایی پیدا کرده است. امروزه تز نیروی فراصوت به عنوان یک تکنولوژی جدید و امید بخش برای پردازش مواد غذایی در صنعت بهره برداری می شود. پتانسیل بخ کارگیری این تکنولوژی جدید برای تغییر پارامترهای تولید در مواد در سیستم های مایع (با ایجاد حفره های بزرگ) و گازها (با ایجاد میدان های صوتی شدید) مورد بحث قرار خواهد گرفت. تاثیرات مکانیکی، شیمیایی و بیولوژیکی تولید شده توسط امواج شدید فراصوت نیز از موارد دیگر مورد بررسی است. همچنین از آنجا که پرتوافکنی فراصوتی باعث غیر فعال شدن میکروارگانیسم ها و آنزیم ها می شود نشان می دهد که این تکنولوژی را می توان به عنوان ابزاری به جای نگهدارنده ها در صنایع غذایی در نظر گرفت. نتایج مطالعات علمی نشان داده است تاکنون روش های گوناگونی به منظور پیشگیری و کنترل گرفتگی غشاءها (میدان های الکتریکی، جت های تناوبی، امواج صوتی، جریان های ضرباندار) و برطرف کردن گرفتگی و تمیز کردن غشاء ها (شیمیایی، فیزیکی و آنزیمی) ارائه شده است که هر کدام از این روش ها امروزه در سطح نیمه صنعتی و صنعتی در حال بکارگیری بوده و یا اینکه قابل پیاده سازی است اما نکته اساسی در انتخاب هر یک از این روش ها شناخت دقیق و صحیح مکانیسم های گرفتگی (جذب یونی، رسوب ذرات، پلاریزاسیون غلظت و مسدود شدن حفرات و...)، و طبیعت و مقدار مواد مسدود کننده غشاء ها است تا بتوان به حداکثر کارایی رفع گرفتگی توسط روش مورد نظر از جنبه های عملیاتی و اقتصادی دست یافت. روش های متداول تمیز کردن غشاءها شامل روش های مرسوم شیمیایی (محلول های اسیدی، بازی،سورفوکتانت ها و یا عوامل کمپلکس کننده)، فیزیکی (پالس های اولتراسونیک، اولتراسوند، پیل های الکتروشیمیایی، ضربان های برگشتی و...)، آنزیمی (آنزیم های پروتئولیتیک و لیپولیتیک میکروبی و...) یا تلفیقی از این روش ها است که هر کدام با توجه به ماهیت و میزان گرفتگی بکار می روند. در این مقاله به معرفی علمی مکانیسم های گرفتگی ، ماهیت مواد مسدود کننده، روش های نوین پیشگیری، کنترل و در نهایت روش های کارای تمیز کردن و حذف گرفتگی غشاء ها در صنایع غذایی پرداخته شود.

کلیدواژه ها:

غشاء ، فراصوت ، اولتراسونیک ، رفع گرفتگی غشا