بررسی تأثیر سازندهای زمین شناسی، شیب و شدت بارندگی بر فرسایش و تولید رسوب با استفاده از بارانساز(مطالعه موردی: حوضه سرباز سمیرم)

امروزه در اکثر مناطق جهان فرآیند فرسایش آبی و پیامدهای حاصل از آن از مهمترین مسایل زیست محیطی به شمار میرود که لزوم مطالعه این فرآیند امری ضروری به نظر میرسد.از این رو در تحقیق حاضر تاثیر سازندهای زمین شناسی، شیب و شدت بارندگی بر روی میزان فرسایش و رسوب در حوضه سرباز شهرستان سمیرم مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به حساسیت سازندهای زمین شناسی به فرسایش در منطقه مورد مطالعه، ۴ سازند که نسبت به سایر سازندها از حساسیت بالاتری برخوردار بودند، انتخاب گردید. سپس به اندازه گیری میزان رواناب و رسوب تولیدی حاصل از ایجاد ۲ رگبار با شدت کم و شدت زیاد و تداوم ۱۰ دقیقه ای توسط دستگاه باران ساز مدل واخینگین هلند در منطقه به صورت طرح کاملا تصادفی مورد آزمایش قرار گرفت. نهایتا در هر سازند ۳ تکرار مبادرت گردید، که در مجموع ۴۸ آزمایش در عرصه انجام شد. رواناب و رسوب حاصل از آزمایش شبیه ساز باران، جهت تعیین میزان حجم رواناب و رسوب، به آزمایشگاه ارسال گردید و در نهایت میزان رواناب و رسوب در هر سازند مشخص شد و سپس مورد تجزیه و تحلیل واریانس با نرم افزار spss و مقایسه میانگین دانکن با توجه به خصوصیات سازندهای زمین شناسی در فرسایش، در محیط نرم افزار spss صورت پذیرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که در حوزه آبخیز سرباز، بیشترین میزان تولید رواناب مربوط به سازندهای Kshgu (سازند پایده) و PeEc,m kn (سازند کشکان) و کمترین مقدار رواناب مربوط به سازندهای PLc b (سازند بختیاری) و K1 fa (سازند فهلیان) می باشد، همچنین بیشترین مقدار رسوب مربوط به سازند PLcb و K1 fa و کمترین مقدار رسوب مربوط به سازندهای PeEc,m kn و Kshgu می باشد. همچنین ضریب رواناب و میزان تولید رسوب تحت تاثیر شدت های مختلف، در شدت بارندگی ۱۳۰ میلی متر دارای بیشترین ضریب رواناب و رسوب و در شدت بارندگی ۸۰ میلی متر دارای کمترین ضریب رواناب و رسوب می باشند. ضریب رواناب و میزان تولید رسوب در کلاس طبقاتی شیب ۲۰ درصد، دارای بیشترین مقدار و شیب ۵ درصد دارای کمترین مقدار می باشد و دارای اختلاف معنی دار در سطح ۵ درصد می باشند.

کلیدواژه ها:

سازندهای زمین شناسی ، بارانساز ، فرسایش ، رسوب ، حوضه آبخیز سرباز