بررسی واکنش گندم زمستانه و نیمه زمستانه به تاریخهای مختلف کاشت در شرایط بهینه و تنش خشکی آخر فصل در میاندوآب

تنش خشکی آخر فصل و کشت دیرهنگام ارقام گندم پاییزه دو عوامل مهم در کاهش عملکرد گندم در اقلیم سرد بویژه استان آذربایجان غربی هستند . به منظور بررسی واکنش ژنوتیپ های گندم زمستانه به تاریخ کاشت مختلف در شرایط نرمال و تنش خشکی آخر فصل، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با تاریخ های کاشت، فاکتور A (بیستم مهر، 10 آبان ، 30 آبان ) ارقام گندم ، فاکتور B (الوند، زرین، C-81-14 ،C-81-10 ،C-81-4 و C-82-12) با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به مدت 2 سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب اجرا گردید. هر رقم در 6 خط به فاصله 20 سانتی متر بطول 6 متر کاشته شدند . نتایج نشان داده که تنش خشکی آخر فصل در مقایسه با آبیاری نرمال ، علاوه بر تحت تأثیر قرار دادن صفات مختلف در نهایت عملکرد دانه را 1/435 تن در هکتار کاهش داده است. تأخیر در کاشت ارقام گندم از 20 مهر ماه به 30 آبان ماه عملکرد دانه را بیش از 50 % کاهش داده است . به ازای هر روز تأخیر در کاشت 112 کیلوگرم در هکتار کاهش عملکرد دانه به همراه داشته است. واکنش ارقام در شرایط تنش و تاریخ های کاشت متفاوت بوده است. در شرایط آبیاری نرمال در تاریخ کاشت 20 مهر ماه، بیشترین عملکرد دانه با 10/136 تن در هکتار متعلق به رقم C-81-10 بود. در شرایط آبیاری نرمال در تاریخ های کاشت دوم و سوم تفاوت معنی داری بین ارقام از نظر عملکرد دانه وجود نداشت. در شرایط تنش خشکی آخر فصل در تاریخ کاشت اول ژنوتیپ C-81-10 و در تاریخ کاشت دوم ژنوتیپ های C-81-10 و C-81-14 بر رقم زرین و سایر ژنوتیپ ها برتری نشان دادند. عامل اصلی کاهش عملکرد دانه در شرایط خشکی، کاهش تعداد سنبله بارور در واحد سطح و کاهش وزن هزار دانه بود. عامل اصلی کاهش عملکرد دانه به هنگام تأخیر درکاشت، خسارت زمستانه بوته ها، کاهش تعداد سنبله در واحد سطح و کاهش طول دوره رشد گیاه بوده است . ژنوتیپ C-81-10 در تیمار تنش خشکی آخر فصل کاهش عملکرد دانه کمتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها داشت و 12 % بیشتر از رقم زرین(شاهد) تولید نمود.

کلیدواژه ها:

گندم زمستانه و نیمه زمستانه ، تاریخ کاشت ، تنش خشکی و آخر فصل