هیبریداسیون بین گونه ای: کلیدی نو برای ایجاد هیبریدهای کارآمد تر آفتابگردان

به منظور بررسی امکان تلاقی بین گونه ای و انتقال صفات یاد شده به آفتابگردان زراعی ، پژوهش حاضر که در نوع خود اولین تحقیق در کشور می باشد صورت گرفت. در قسمت اول بررسی، گونه H. Tuberosus به عنوان والد پدری و لاین نر عقیم Kubansky به عنوان والد مادری در نظر گرفته شد و تلاق ی های مربوطه انجام گردید. بذور F1 بدست آمده با استفاده از تکنیک کشت جنین رویانده شد و در مرحله گیاهچه ای به گلخانه انتقال یافت . ویژگی ها ی ی نظیر سطح برگ کوچک، رنگ سبز تیره بوته ، تعداد گل زیاد با اندازه کوچک، تیپ پرشاخه و تش کیل ژوخه در زیر زمین که مربوط به والد پدری (H. tuberosus) می باشند در بوته های مذکور مشاهده گردید . وجود گل های بارور در نتاج F1 مبین وجود ژن (های) برگشت دهنده باروری در گونه H. tuberosus می باشد. با انجام تلاقی های برگشتی با آفتابگردان، بوته های نسل بعد از لحاظ ظاهری متمایل به ویژگی ها یآفتابگردان زراعی بودند . با توجه به اعلام منابع موجود مبنی بر اینکه سیتوپلاسم آفتابگردان زراعی از نظر تکاملی از سیتوپلاسم سیب زمینی ترشی منشا گرفته است و یافتن علایمی که دلالت بر وجود ژن (های ) برگشت دهنده باروری در سیب زمینی ترشی دارد ، امیدواری به امکان استفاده از ویژگی ها ی مطلوب موجود در گونه H. tuberosus برای اصلاح آفتابگردان زراعی تقویت می شود. در قسمت دیگر این پژوهش چهار گونه وحشی ذ کر شده با هدف تلاقی با آفتابگردان زراعی به عنوان والد پدری کشت گردیدند . تعدادی لاین نر عقیم و نگه دارنده به اسامی Victoria-3 ،Riego Cms/Mt ،Sat1 نیز در مجاورت گونه های مذکور کشت شدند . در مرحله باز شدن گل ها که در زمان های متفاوتی صورت گرفت ، با رعایت شرایط ایزولاسیون به دفعات تلاقی های لازم از طریق جمع آوری گرد ه های گونه های وحشی و انتقال به ارقام و لاین های آفتابگردان زراعی انجام شد. وجود حالت چند شاخه ای متراکم و بوته ای و نیز وجود گل های فراوان از ویژگی ها ی عمومی هر چهار گونه است. گونه H. petiolaris حالت رونده ای داشته و گلهای آن نسبت به سه گونه دیگر دارای مقادیر بسیار کمی گرده بوده و تلاقیبین گونه ای را با اشکال فراوان مواجه می نماید. تلاقی بین گونه ای هر چهار گونه با لاین های زراعی از نظر تشکیل دانه موفقیت آمیز بود . با توجه به این که سطح کروموزومی چهار گونه وحشی H. annuus و H.debillis و H. argophyllus و H. petiolaris و آفتابگردان زراعی برابر می باشد، به نظر میرسد مراحل تش کیل جنین و آندوسپرم بدون مانع و اشکال جدی صورت می گیرد. از آنجا که والد مادری تلاقی های بین گونه ای مجموعه ای از لاین های نر عقیم و لاین های نگه دارنده آن ها بوده است ، در صورت گرده دار بودن بوت ه های حاصل از تلاقی با لاین نر عقیم ، وجود ژن(های) برگشت دهنده باروری در گونه گرده دهنده اثبات می گردد. چنانچه F1 حاصل از تلاقی گونه های وحشی با لاین نگه دارنده بارور و گرده دار باشند ، می توان آن ها را در پروسه تلاقیبرگشتی و گزینش صفات مطلوب که همان فر آیند اینتروگرسیون می باشد مورد استفاده قرار داد