غربال کردن ارقام مختلف گندم نان و دوروم از نظر کارایی روی

کمبود Zn در تمام دنیا رایج بوده و یک پدیده عمومی و رایج در گندم و سایر غلات است . تخمین زده شده که در حدود ٥٠ درصد خاک های مورد استفاده برای تولید غلات در دنیا ، مقادیر Zn قابل جذب پایینی دارند . به منظور بررسی کارایی روی (Zn-efficiency) ارقام مختلف گندم، ١٤ رقم گندم نان (Bread wheat) و ٤ رقم گندم دوروم (Durum wheat) در یک آزمایش فاکتوریل درقالب طرح کاملا تصادفی با 18 تیمار در ٣ تکرار ارزیابی گردیدند. این آزمایش در محیط آبکشت با بستر شنی در جار لئونارد انجام گرفت . تیمارها شامل محلول غذایی کامل و محلول غذایی با Zn محدود بودند. نتایج نشان داد از نظر کارایی (ماده خشک تولیدی در شرایط وجود و عدم وجود روی) نسبت به Zn ، بین ارقام مختلف گندم اختلاف آماری معنی دار وجود داشت . ارقام گندم نان در مقایسه با گندم ها ی دوروم کارایی بیشتری به Zn نشان داد ند. ارقام رسول ، طبسی، داراب ٢، کویر، روشن و تجن به ترتیب با کارایی 95/34، 94/73، 93/41، 90/71، 90/45 و 90/33 درصد بعنوان Zn-efficient معرفی شدند . ارقام الوند ، البرز ، شیرودی و کراس آزادی از نظر کارایی به Zn در وضعیت متوسط (Intermediate) جای گرفتند . ارقام گندم دوروم یاواروس ، کرخه، تارو ٣ و آریا نسبت به Zn غیرکارا (Zn- inefficient) بودند. ازنظر وزن خشک ریشه ها در برخی رقم ها از جمله رسول ، تارو ٣، پیشتاز و مرودشت در شرایط محدودیت Zn، رشد ریشه ها به حد اکثر رسید . غلظت Zn در اندامهای هوایی در شرایط محدودیت Zn ، اختلاف آماری معنی داری (در سطح یک درصد ) را با شرایط کنترل نشان داد و در ارقام گندم نان روند تقریبًا کاهشی مشاهده گردید ، لیکن در ارقام دوروم این روند افزایشی بود و در شرایط محدودیت Zn، مقدار روی بیشتری در برگ ها داشتند. این افزایش غلظت روی در ارقام دوروم را می توان به اثر غلظت ناشی از کاهش شدید رشد اندامهای هوایی نسبت داد . ارقام دوروم وزن خشک اندام هوایی پایینی را در مقایسه با ارقام نان تولید کردند. غلظت روی در ریشه ها بالاتر از غلظت آن در اندامهای هوایی بود و ارقام دوروم مقدار روی بیشتری را در ریشه هایشان تجمع نمو دند . لیکن نسبت انتقال روی به اندامهای هوایی در مقایسه با ارقام نان، پایین بود.

کلیدواژه ها:

کارایی روی ، غربال کردن ، ارقام کارا و غیر کارا ، گندم نان و دوروم