شهر و سایه جایگاه نور در شکل دهی شهر ایرانی

اساسی ترین دگرگونی محیط اطراف ما،در رمز دو عبارت به ظاهر ساده نهفته است;شب و روز. واقعیت های مختلف، چیزی غیر از نور نیستند که از لحاظ شدت و ضعف با یکدیگر تفاوت دارند. هنر و معماری اسلامینیزعنصر نور را چون تمثیلی از جلوه وجود مطلق تلقی میکند; جلوه ای از نورالانوار که به گفته شیخ اشراق آسمان و زمین از آن پرتو می گیرند و از عدم بوجود می آیند و موجودات به نسبت قرب به روشنایی آن از وجود بهرهمندند. نوع نگرش به نور در معماری ایرانی تحت تاثیر تفکر اسلامی به عالی ترین درجه خود میرسد و بعنوان مظهر تقدس و عالم معنوی شناخته می شود. با وجود این، پژوهش های موردی در باب نور، تنها از دیدگاه معناییو زیبایی شناسی در مقیاس معماری به این مقول پرداخته و تا کنون جایگاه نور و تاثیر آن در شهرسازی ایرانیکمتر مورد توجه قرار گرفته است. ریتم نوری در معماری اسلامی نقش بسزایی را در تبیین تحول و توالی فضا ایفامی کند بگونه ای که میتوان گفت نقشی کلیدی در تبیین تحول و توالی فضا ایفا میکند، بگونه ای که می توانگفت نقش کاربردی توالی فضای شهری بوسیله نور در سه مولفه مکث، حرکت و تاکید تبیین میشود. از نظر اقلیمی، سعی برآنست تا از نور طبیعی روز بهترین استفاده، چه در ایجاد فضاهای نسر یا گرم، بعمل آید. ودر آخر، نور نقش مهمی در شکل دهی فضاهای شهری همچون ساباط ها و درگاه ها و شکل دهی رفتارهای مدنی همچون جمع شدن ها و توقف ها داشته باشد. پرسش اساسی در اینجا اینست که نور از دیدگاه آسایش فیزیکی، رفتاری، زیبایی شناسی و فنی در شهرسازی ایرانی و فضایی چه نقشی در شکل دهی شهرهای ایرانی همچون یزد، تبریز و کاشان و بوشهر داشته است؟

کلیدواژه ها:

نور ، سایه ، شهرسازی ایرانی ، معماری اسلامی