تأثیر روشنایی و نورپردازی در ایجاد حس سرزندگی و پویایی حیات شبانه فضاهای عمومی شهری

زندگی شهری امروزه فضاهای منعطفی را می طلبد که بسته به نوع نیازهای متنوع و گاه متضاد در طول روز یا شب بتوان از آن ها استفاده کرد. فضاهای عمومی شهری به عنوان مهمترین عنصر شهری از این انعطاف و قابلیت برخوردارند که پاسخگوی نیازهای عمومی شهروندان باشند. این فضاها به عنوان یکی از عوامل مؤثر در ترغیب حضور مستمر شهروندان به شمار آمده و به نوبه خود بر افزایش سطح رضایت مندی و احساس تعلق آنان به شهر تأثیر بسزایی دارند. براساس مطالعات انجام شده «سرزندگی» و «پویایی» از مهمترین عوامل شکل گیری فضاهای عمومی شهری محسوب می شوند، که در مواجهه شهروندان با فضا علاوه بر تلاش برای تشویق به حضور آنان در فضا، درصدد ایجاد ماندگاری در خاطره ها و حفظ هویت شهری بوده و در عین متفاوت بودن محیط نیز، به دنبال ایجاد پیوستگی و همخوانی آن با سایر فضاهای شهری می باشند. حال با توجه به این که بخش عمده ای از ساعات زندگی شهری و فراغت شهروندان در شب ها رقم می خورد، توجه به ایجاد حیات شبانه در شهرها از اهمیت قابل توجهی برخوردار می شود. از این رو ضروری به نظر می رسد فضاهای شهری از قابلیت و توانایی لازم به منظور بهره برداری توسط شهروندان در تمام ساعات شبانه روز برخوردار باشد. براین اساس این نیاز مشهود است که ضمن انجام برنامه ریزی و طراحی پاسخگو برای شکل گیری حیات شبانه، از روشنایی و نورپردازی مناسب نیز در جهت ایجاد سیمای مطلوب شبانه به منظور تداوم حضور فعال شهروندان در شب و ایجاد سرزندگی بهره گرفت. مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی ضمن بررسی مفاهیم مرتبط با موضوع به تحلیل نقش سرزندگی فضاهای عمومی شهری در افزایش سطح حضور شهروندان و ایجاد حیات شبانه در شهر پرداخته و بر مبنای مؤلفه های سرزندگی و پویایی به دنبال تبیین رابطه میان روشنایی و نور پردازی با سرزندگی شبانه شهرها می باشد. نتایج بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که عامل سرزندگی با دربرگیری مؤلفه هایی چون «تنوع»،«فعالیت ها»،«ایمنی»،«امنیت»،«قابلیت دسترسی»،«آسایش»، «پاکیزگی»، «هویت» ،«مشارکت»،«زیبایی شناسی»،«خوانایی»،«حس تعلق» و «کارآیی» فضاهای عمومی شهری را برای حضور شهروندان آماده می سازد. همچنین وجود روشنایی و نورپردازی مطلوب نیز این موضوع را به برقراری حیات شبانه در فضاهای عمومی شهری تسری می بخشد. به همین دلیل ضرورت دارد تابا بهره گیری از روشنایی و نورپردازی مناسب به عنوان ابزار اصلی طراحی، به نوعی منظر روز را در شب به وجود آورده و پیوستگی آن را با منظر شب برای شهروندان به ارمغان آورد، این موضوع نه تنها به لحاظ عملکردی استفاده از فضا را میسر می سازد بلکه به نوبه خود در ایجاد حس سرزندگی فضاهای-عمومی شهری نقش جدی ا ی ایفا می نماید.در پایان نیز راهکارهایی برای این موضوع پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

پویایی ، فضای عمومی شهری ، سرزندگی ، روشنایی و نورپردازی ، حیات شبانه