سقانفار، معماری بومی برونگرا در تبرستان

یکی از عوامل مهمی که در سامان دهی اندام های گوناگون سازه های معماری کارساز بوده، باورهای مردمی است. از مهمترین باورهای همیشگی ایرانیانارج نهادن به زندگی شخصی بوده است. این موضوع بر ساختار معماری ایرانی تاثیر گذارده و آن را درونگرا کرده است. ساختمان های برونگرا در معماریایرانی بیشتر در میان باغ ها ساخته شده و کوشک نامیده می شد. در معماری بومی تبرستان بناهای برونگرائی وجود دارد که سقانفار نامیده می شود. تفاوتسقانفار با کوشک در عام المنفعه بودن آن است و بدلیل کاربری مذهبی، بسیار مورد توجه عامه مردم بوده و هست. به نظر می رسد قبل از اینکه سقانفارها درارتباط با اعتقادات مذهبی شیعیان تبرستان قرار گیرند، کاربری مذهبی داشته است. متاسفانه چون سقانفارها از چوب ساخته شده اند نمی توان انتظار داشت کهآثار نمونه های اولیه آن برجای مانده و قابل پی گیری باشد. اما با توجه به شیوه ساخت و تزئینات آن می توان پی برد که قبلا از ورود اسلام به منطقه، چنینبناهائی ساخته شده و مورد احترام مردم محلی بوده است. نکته جالب توجه اینکه سقانفارها مانند دیگر آثار و سنت هائی که به امور مذهبی مربوط می شود،کمتر دستخوش تغییر می شود.