بررسی تغییر احتمالی اقلیم دشت مغان

دشت مغان یکی از مناطق مهم کشاورزی است که در گوشـه شـمال غـرب کـشور قـرار گرفتـه اسـت . تغییـرات اقلیمـی بـ ه خصوص توزیع بارش و دمای هوا می تواند بـر اراضـ ی فاریـاب و دیـم کـه در سـطح گـسترده ای از ایـن دشـت وجـود دارد تأثیرگذار باشد . بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی تغییرات احتمالی اقلیم د ر دشت مغان به منظور شناخت بهتر و تحلیل جهت تغییرات یاد شده صورت گرفته است . دراین پژوهش داده های بارندگی و دمای هوای ایستگاه هواشناسی پـارس آبـاد مغان در طول دوره آماری 2000-1984 با دوره اقلیمی 17 سال تحلیل شد و نتـایج بـا داده هـای دوره 1981-1961 مقایـسه شد . نتایج نشان داد در طول دوره 2000-1984 تغییر ات دماهـا ی حـداقل ، میـانگین و حـداکثر و هـم چنـین تغییـرات تعـداد روزهای با دمای بیش از 35 درجه سانتی گراد از سالی به سال دیگر از نظر آماری معنی دار نبود . رونـد تغییـرات مقـدار کـل بارش سالانه، تعداد روزهای با بارش بیش تر از یک، پنج و ده میلی متر از سالی به سال دیگر ناچیز بود . در دوره اقلیمـی یـاد شده حداقل، میانگین و حداکثر دما های سالانه به ترتیب برابر 3/37 و 14/99 و 27/52 درجه سانتی گراد بود . مقـادیر حـداقل و حداکثر آن مربوط به ماه های ژانویه و جولای بود . تغییرات دمای میانگین درماه هـای دسـامبر و سـپتامبر دیـده شـد . بـه ازای گذشت هر ده سال حدود 2/3 و 2/0 و 1/4 درجه سانتی گراد به میانگین دمای حداکثر ماه های فوریه و دسـامبر و اوت افـزوده می شود . میانگین دمای هو ا در دوره های 1984 تا 2000 با 1961 تا 1981 با اسـتفاده از آمـاره t جفـت شـده مقایـسه شـد میانگین دمای هوا دوره های یادشده از نظر آماری تفاوتی نداشت . میانگین دمای هوا برای دوره آماری 1961 تا 1981 برابـر 14/71 به دست آمد . نتایج نشان داد . مجموع بارش سالانه در دوره اقلیمی یادشده برابر با 258/9 میلی متر و برای دوره از 1961 تا 1981 برابر 299 میلـی متـر بود . ماه های اکتبر و جولای دارای بیش ترین و کم ترین مقدار بارش با اندازه های 36/259 و 7/264 میلی متر بودند . بیش ترین و کم ترین بارش منطقه به ترتیب در فصل پائیز و تابستان و به اندازه 81/835 و 40/594 میلی متـر اتفـاق افتـاده اسـت . مقـدار بارش در ماه های مختلف از سالی به سال دیگر تغییر نموده و بـه طـور کلـی رونـد مقـدار بـارش در مـاه هـای مختلـف سـال افزایشی است . بیش ترین تغییرات افزایشی برای ماه اکتبر اتفاق بوده و در اًین ماه به ازای هر سال تقریبا 3 میلی متر به مقـدار بارش افزوده شده است . تغییرات افزایشی ماه های مارس و می در مرتبه بعد ی قرار دارند . کم ترین تغییـرات افزایـشی بـار ش مربوط به ماه جولای بوده است . با توجه به روند افزایشی مقدار بارش در طول فصل رشد زراعت های دیم، به نظر مـ ی رسـد افزایش نزولات جوی در نهایت موجب افزایش عملکرد محصولات دیم نیز گردد . بنا براین توصیه می شـود تـاریخ کاشـت محصولات دیم در این منطقه متناسب با روند افزایشی بارش تنظیم یا تعیین گردد . تغییرات تعداد روزهای با بـارش بـیش تـر از یک میلی متر در ماه های مختلف از سالی به سال دیگر افزایشی بوده است . بیش ترین تغییرات افزایشی برای ماه می بود . در این ماه به ازای هر دو ًسال تقریبا یک روز به تعداد روزهای یاد شده افزوده شده است . در ماه های مارس، اکتبر و فوریه بـه ازای هر پنج سال دو روز و دًر ماه ژانویه به ازای هر ده سال تقریبا پنج روز به تعداد روزهای با بارش بیش تر از یک میلی متر اضافه شده است . در ماه های آوریل، ژوئن و دسامبر تغییری در تعـداد روزهـا ی بـارش بـا مقـدار یـاد شـده وجـود نداشـت . تغییرات تعداد روزهای با بارش بیش تر از 5 میلی متر در ماه های مختلف از سالی به سال دیگر تغییرات افزایشی داشته اسـت . بیش ترین تغییرات افزایشی برای ماه اکتبر بوده و در این ماه به ازای هر پنج سال یک روز به تعداد روزهای با بارش بـیش تـر از 5 میلی متر افزوده شده است . برای ماه های دسامبر و ژانویه و اگوست و جولای و مارس تغییرات نـاچ یز بـوده اسـت . دوره برگشت کوتاه مدت بارش محاسبه ش د . انتظار می رود به طور متوسط به ترتیب در هر یک و 12 سال یک بار بارش سـالانه ای با مقدار 267 و 319 میلی متر و یا بیش تر اتفاق بیافتد . میانگین بارش برای دوره های 1984 تا 2000 بـا 1961 تـا 1986 مقایـسه شد . میانگین بارش دوره های یادشده از نظر آماری اختلافی نداشتند .

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، بارندگی ، دمای هوا ، اقلیم مغان