مطالعه آسیب پذیری محیط های شهری در مقابل حریق مبتنی بر رویکرد شهر تاب آور (Resilience City)

یکی از مهمترین و کاربردی ترین مفاهیم رایج در حوزه مدیریت بحران شهری، مفهوم "تاب آوری" (Resiliency) به معنای اندیشیدن تمهیدات برای بازگشت سریع شرایط شهر به وضعیت پیش از بحران (اوضاع عادی و اولیه) می‌باشد. نظر به وجود تراکم بالای سرمایه‌های انسانی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در قلمرو شهرها، پیش‌اندیشی در مرحله قبل از بروز بحران‌ها و شناسایی ابعاد مختلف و سناریوهای محتمل، نقش مهمی در افزایش کارآمدی مدیریت بحران شهری و کاهش هزینه‌ها، آسیب‌ها و خسارت‌های ناشی از وقوع بحران خواهد داشت. یکی از مهمترین چالش‌هایی که همواره شهرها را تهدید می‌نماید خطر ایجاد و گسترش حریق در محیط‌های شهری می باشد. این موضوع به ویژه در زمان‌های پس از بروز بحران‌ها به ویژه بحران‌های طبیعی چالش ‌برانگیزتر می‌باشد. تجربه نشان می‌دهد یکی از نقاط مهم آسیب‌پذیری محیط‌های شهری پس از بروز بحران‌های طبیعی، از ناحیه حریق‌های حادث‌ شده می‌باشد و در بسیاری از موارد آسیب‌های ثانویه ناشی از این موضوع در ابعادی وسیع‌تر از آسیب اولیه بروز نموده‌ است.در این مقاله پس از بررسی اجمالی مفاهیم و چارچوب نظری مفهوم تاب‌آوری شهری، شاخص‌های موجود و ممکن در سنجش ابعاد تاب‌آوری شهری بررسی و ارائه خواهد شد. این شاخص‌ها در موضوعات موقعیت‌شناسی آگاهانه (شناسایی فرصت‌ها – آینده‌نگری بحران‌ها - عوامل بحران‌ساز)، آسیب‌پذیری‌های کلیدی (ثروت‌های فیزیکی، ثروت‌ سرمایه های انسانی، ثروت‌های ارتباطی) و ظرفیت تطابق‌پذیری مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ در ادامه ضمن تدقیق دامنه پژوهش، شاخص‌های مربوط به شهر تاب‌آور در مواجهه با حریق مورد مطالعه قرار خواهدگرفت. در انتها راهکارهای موضوعی در خصوص افزایش تاب‌آوری جوامع شهری در مواجهه با حریق ارائه خواهد شد.

کلیدواژه ها:

تاب آوری شهری ، آسیب پذیری در مقابل حریق ، مدیریت بحران ، Resilience City