تحلیل محتوای کتابهای درسی پایه چهارم ابتدایی از منظر توجه به مهارتهای زندگی

مهارتهای زندگی به عنوان یکی از بنیادی ترین مولفه های پرورش شخصیت و رشد اجتماعی، کودکان جایگاهی حیاتی در فرآیند آموزش دارد. در این میان کتابهای درسی دوره ابتدایی به ویژه پایه چهارم نقش مهمی در نهادینه سازی و تقویت این مهارتها ایفا کنند. پژوهش حاضر با رویکرد مروری و تحلیلی به بررسی محتوای کتابهای درسی پایه چهارم ابتدایی جمهوری اسلامی ایران (سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳) از منظر میزان توجه به مولفه های مهارتهای زندگی پرداخته است. این مطالعه با بهره گیری از چارچوب مفهومی ارائه شده از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO) و سایر منابع معتبر داخلی و بینالمللی تلاش کرده است تا میزان حضور تکرار و کیفیت بازنمایی مهارتهایی نظیر خودآگاهی، همدلی، تصمیم گیری، حل مسئله، تفکر انتقادی، مدیریت هیجانها، ارتباط موثر و روابط بین فردی را در متون درسی بررسی کند. نتایج حاصل از تحلیل مطالعات پیشین و ارزیابی محتوای کتابها نشان میدهد که گرچه برخی از مهارتهای زندگی در قالب داستانها، فعالیتهای گروهی و پیامهای اخلاقی به صورت پراکنده مطرح شده اند، اما این بازنمایی اغلب غیر نظام مند، سطحی و فاقد پیوستار تربیتی هدفمند است. همچنین برخی مهارتهای کلیدی مانند تاب آوری، تفکر خلاق و مهارت «نه گفتن» یا مدیریت استرس کمتر مورد توجه قرار گرفته اند یا به طور کلی نادیده انگاشته شده اند. این امر میتواند منجر به شکاف میان اهداف کلان تربیتی با محتوای رسمی آموزشی گردد. مقاله حاضر بر ضرورت بازنگری در ساختار و محتوای کتب درسی و نیز طراحی چارچوبهای آموزشی نظام مند برای تلفیق موثر مهارتهای زندگی در برنامه درسی رسمی تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

مهارتهای زندگی ، تحلیل محتوای درسی ، آموزش ابتدایی ، کتابهای درسی پایه چهارم ، پرورش روانی اجتماعی دانش آموزان