نافرمانی مدنی نسبت به کارگزاران حکومت جائر ازنظر فقه شیعه و اهل سنت

نافرمانی مدنی مسئله ای است که در سال های اخیر به طور جدی مورد توجه قرار گرفته و حد وودوور آن مورد بحث واقع شده است. نافرمانی مدنی مفهومی است که علاوه بر دانش هایی همچون فلسفه یا سیاست در شاخصه های مختلف دانش حقوق همچون فلسفه حقوق، حقوق اساسی و حقوق جزا نیز مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. از منظر دین مبین اسلام، حکومت و سلطنت از آن خداوند است و حکومت از سوی خداوند در اختیار پیامبران و امامان و اوصیای ایشان قرار گرفته است. از آنجا که از طرفی بر پاداشتن احکام و شریعت تشکیل و تقویت حکومت اسلامی بدین حاکمیت اسلامی مشروع و ماذون از طرف امام معصوم یک امر واجب و ضروری است و از طرف دیگر در گذاهی حکومت های مدرن مسلمان از مسیر مشروعیت و عدالت بهانه های مختلف از جمله حاکمیت حاکم جائر و خارج می شدند. در این صدد شهروندان آیا حق اعتراض و انتقاد و نافرمانی حکومت را دارند یا خیر؟ یکی از سوالات پیش رو این است که نافرمانی مدنی نسبت به مقام حاکم جائر از نظر فقه فرقین چگونه است و آیا مردم حق نافرمانی نسبت به کارگزاران حکومت جائر و نسبت به تصمیم ها و اقدام های حکومتی را دارند یا خیر؟ از دیدگاه فقه شیعه اصل بر این است که قدرت سیاسی و حکومت مشروع باشد این نوع حکومت در مقابل حاکمان ناحق و نامشروع سلطان جور یعنی کسانی که حکومتشان بنا به شرعی ندارد و از جانب خداوند و اوصیای او ماذون و منصوب نمی باشند قرار دارد؛ که در برابر این نوع حکومت ظالم و جائر باید قیام کرد و از او اطاعت نکرد. در خصوص عدم اطاعت از حکومت جائر در فقه امامیه و اهل سنت نظرات مختلفی بیان شده است که غالب نظرات قائل بر عدم اطاعت پذیری از چنین حکومتی و وجوب خروج بر علیه او در فقه امامیه بوده و در فقه اهل سنت غالب نظرات بر حرمت خروج بر حاکم حکومت اسلامی ولدو حداکم جائر است و هرگونه تمرد و اعتراض بر علیه او جایز نمی باشد. بر این اساس نویسنده در نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به "نافرمانی مدنی نسبت به کارگزاران حکومت جائر از نظر فقه شیعه و اهل سنت" پرداخته است.

کلیدواژه ها:

نافرمانی مدنی ، کارگزار حکومت ، جائر ، فقه شیعه ، فقه اهل سنت