پهنه بندی خطر زمین لغزش شهر گرمی استان اردبیل

بر اساس یک برآورد اولیه، سالیانه 500 میلیارد ریال خسارت های مالی تنها از طریق زمین لغزش ها بارکشورمان تحمیل می شود و این در صورتی است که از بین رفتن منابع طبیعی قیرقابل بازگشت به حساب آورده نشوند (کمک پناه 1373). این پدیده همه ساله در اکثر استان های کشور موجب خساارت های اقتصادی به راه ها، خطوط آهن، خطاوط انتقال نیرو و ارتباطات، کانال هاای آبیاری و آبرسانی، تأسیسات معدنی، تأسیسات استخراج، پالایش نفات و گاز، شبکه شریان های حیاتی داخال شهرها، کارخانه ها و مراکز صنعتی، سدها و دریاچه های مصنوعی و طبیعی، جنگل ها و مراتع و منابع طبیعی، مزارع و مناطق مسکونی و روستاها گشته یا آنها را مورد تهدید قرار می دهد. شهر گِرمی در 100 کیلومتری شمال استان اردبیل با مختصات '50˚38 عرض شمالی و '25˚47 تا '12˚48 طول شرقی واقط شده است. مساحت شهرستان گرمی 1725،2 کیلومتر مربع می باشد. هسته اولیه شهر در سطوح نسبتاً هموار ناودیس گرمی قرلر گرفته ولی بدلیل محدودیت اراضی هموار اخیراً بیش از 70 درصد از توسعه عمرانی شهر در دامنه های پر شیب و بسیار شیبدار (8 تا 30 درجه) گسترش یافته است. گسل های فعال منطقه، وجود سازندهای سطحی و زمین شناسی سست، موجب ناپایداری فونداسیون ساخت و سازهای شهری به ویژه در بخش شرقی و شمال شرق شهر شده است. لغزش بزرگ سال 1374 در دامنه تند شیب بخش شرقی، منجر به تخریب اماکن شهری ) حدود 250 واحد مسکونی و بیمارستان و و مدرسه محله کتول ( و تغییر اجباری محل استقرار بخشی از ساکنین شهر در شرق آن شد. طبق نتایج تحقیق از کل 449/4 هکتار اراضی کاربری های شهری 145/5 هکتار یا 32/4 درصد آن در مناطق نامناسب تا کاملاً پرخطر قرار گرفته اند. به علات قرار گیری شهر در داخل ناودیس گرمی در صورت فعالیت گسل ها و یا وقوع زمین لرزه بیش از 5/5 ریشتری، زمین لغزشها موجب ، نشست، کج شدگی، ترک برداشتگی و تخریب اغلب ساخت و ساز های طرفین دره ناودیسی ) دردامنه های شیبدار( خواهند شد. که نتایج این تحقیق در غالب نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از نرم افزار GIS ارائه شده است. توپوگرافی عمدتاً کوهستانی گرمی، فعالیت زمین ساختی و لرزه خیزی زیاد، و ضعیت متنوع زمین شناسی و اقلیمی، بارش، جنس رسوبات و لایه های سنگی شیب وجهت شیب لایه ها وپوشش گیاهی و... شرایط طبیعی برای وقوع زمین لغزش در این شهر را مهیا کرده است. دخالت عوامل انسانی در محیط طبیعی شهرگرمی به صورت ساخت وساز ساختمانها و راهها موجب تشدید خطر زمین لغزش شده است. با پهنه بندی محدوده شهر از نظر خطر زمین لغزش، پایدارسازی، برنامه ریزی، مدیریت واجرای طرح های توسعه و عمران در شهرگرمی ضروری می باشد.

کلیدواژه ها:

زمین لغزش ، کاربری و توسعه اراضی شهری ، توپوگرافی ، ناپایداری دامنه ، نقشه خطر