مطالعه ژنتیک مقاومت به سوختگی فوزاریومی سنبله (FHB) در گندم با روش تجزیه میانگین نسلها

بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله گندم که توسط قارچ گونه Fusarium graminerum ایجاد می شود، یکی از مهمترین بیماری های گیاه گندم در اکثر کشورهای دنیا محسوب می شود. بهترین روش مقابله با این بیماری، کشت ارقام مقاوم است. استفاده از ارقام مقاوم در برنامه های بهبود ژنتیکی مقاومت مستلزم تعیین نوع عمل ژن نحوه وراثت ژنهای دخیل می باشد. در این تحقیق، با استفاده از روش تجزیه میانگین نسلها اقدام به مطالعه ژنتیک مقاومت به این بیماری شده است. نسلهای (BC(1), F(2), F(1 و (BC(2 از تلاقی والد لاین مقاوم ((P(1) در والد رقم حاس فلات ((P(2) به دست آمدند و در شرایط مزرعه ای با 3 تکرار کاشته شدند. سه بار اسپورپاشی با اسپورهای قارچ فوق در مرحله ظهور سنبله در بهار 1390 انجام شد. خصوصیات مختلی پس از شیوع کافی آلودگی ارزیابی شدند و شاخص های مرتبط با مقاومت به بیماری برآورد شدند. تجزیه واریانس نشان داد که نسلهای مختلف تفاوت بسیار معنی داری از نظر همه صفات و شاخص های مرتبط با مقاومت داشتند. با توجه به نزدیک بودن میانگین هیبرید (F(1 و نسل (BC(1 به میانگین والد مقاوم، نتیجه گیری شد که مقاومت به فوزاریوم تحت کنترل ژنهایی با غالبیت کامل یا جزئی می باشد. مدل سه پارامتری برای تبیین هیچ یک از شاخص های مقاومت کفایت نشان نداد و از اینرو نتیجه گیری شد که کنترل مقاومت با مدل غالبیت- افزایشی تطابق ندارد. در عوض مدل پنج پارامتری مشتمل بر میانگین (m)، جزء غالبیت (d(، جزء افزایشی (a)، اثر متقابل غابلیت x افزایشی (ad) و اثر متقابل غالبیت x قالبیت (dd) برای اکثر شاخص های مقاومت تطابق خوبی نشان داد. بنابراین، می توان بیان داشت که در تلاقی مورد آزمایش علاوه بر اثرات غالبیت و افزایشی، اثرات اپیستازی نیز نقش مهمی در کنترل مقاومت به فوزاریوم دارند.

کلیدواژه ها:

گندم ، سوختگی فوزاریومی ، مقاومت ، میانگین نسلها