واکاوی اندیشه عرفانی و اخلاقی امام محمد غزالی

اندیشه عرفانی و اخلاقی امام محمد غزالی یکی از برجسته ترین نظام های فکری در تاریخ اسلام است که تلاش دارد پیوندی میان شریعت، اخلاق و عرفان ایجاد کند. پژوهش حاضر با روشی کیفی، توصیفی و کتابخانه ای، به تحلیل مفهوم عرفان و اخلاق در آثار غزالی می پردازد و از منابع معتبر فارسی، عربی و انگلیسی استفاده می کند. نتایج پژوهش نشان می دهد که غزالی عرفان را راهی برای تزکیه نفس و تهذیب اخلاق معرفی کرده و آن را با مفاهیمی چون معرفت الهی، محبت و فنا در ذات خداوند پیوند داده است. او فضایل اخلاقی همچون صداقت، عدالت و تقوا را الزمه کمال انسانی می داند و رذایل اخلاقی مانند غرور، طمع و دروغ را موانع جدی در مسیر سلوک معنوی معرفی می کند. رابطه میان اخلاق و دین در اندیشه غزالی، به عنوان ساختار یکپارچه برای سعادت دنیوی و اخروی انسان مطرح شده است. غزالی از تصوف خراسانی تاثیر گرفته و روش هایی نظیر محاسبه نفس، مجاهده و ذکر الهی را برای خودسازی و تعالی معنوی ارائه داده است. یافته های استنباطی نشان می دهند که غزالی با تبیین نظامی جامع از عرفان و اخلاق، به اصلاح معنوی و اجتماعی جامعه اسلامی کمک کرده و الگویی برای تربیت انسانی و اخلاقی ارائه داده است. این پژوهش پیشنهاد می کند که آموزه های غزالی در برنامه های آموزشی و تربیتی معاصر مورد بازبینی و کاربرد قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

امام محمد غزالی ، عرفان ، اخلاق اسلامی ، تزکیه نفس