اقتباسهای آیات و احادیث در اشعار ناصرخسرو

مزیت تحقیق اقتباس های آیات و احادیث در متون نظم، سبب احیای مجدد آثار کهن ادب فارسی است. پیوند ناگسستنی با شعر و ادبیات فارسی دارد که با ظهور دین اسلام و روشنایی نور قرآن مجید، شعران زبان به اعتنا گشوده، در مقابل بالغت و رسایی آیات قرآن، تن به تعظیم و تسلیم داده اند. اهمیت تنی نقش اقتباس، ایجاد هماهنگی میان قرآن مجید و آثار ادبی کهن و تحولات اجتماعی نوین است. این کار تحقیقی به دنبال آشنایی انواع اقتباس های آیات و احادیث در اشعار ناصرخسرو است. روش این تحقیق مانند دیگر موارد مشابه در علوم انسانی، معاصرتابانه کتابخانه ای و توصیفی-تحلیلی است. به این معنا که پس از معاصرتابانه کتابخانه ای و استناد به داده های متنی از دیوان شاعران، محتوای طبقه بندی انجام شده، تحلیل ها و توضیحات الزم ثبت و ضبط می شود. اقتباس از آیات قرآن و احادیث در قرن چهارم و پنجم رایج بوده است. هرچند در مقایسه با اعصار بعد میزان آن کمتر است. اقتباس در دوره متورد بنیستی، در کتب بالغت در ردیف سنجاقات ادبی جای داده شده است، اما در دیوان شاعران نشانه های بارز و فنوانی بنای اقتباس آنها از قرآن و احادیث وجود دارد. به نظر می رسد شاعران در یک اجماع کلی، با انواع اقتباس از قرآن و احادیث آن ها را از داینو شمول تعریف اقتباس در کتب بلاغی، خارج دانسته اند. این امر بعدها سبب تحول معنایی واژه ی اقتباس و انحصار اثنوذینی از قرآن و احادیث در اطلاق آن شده است. ناصرخسرو در میان شاعران قرن چهارم و پنجم، بیشترین اقتباس را انجام داده است که شناخت آن در متن مقابل خواهد آمد.

کلیدواژه ها:

اقتباس ، آیات قرآن ، احادیث ، ناصرخسرو