تحلیلی بر ساختار و هسته های عملکردی شهر از منظر الگوهای فضایی، زمانی و تحرک انسانی (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)

ساختار فضایی شهر، الگوی توزیع جمعیتی و عملکردها را شامل می شود که از طریق شبکه های ارتباطی به صورت سیستمی با هم در ارتباط می باشند. در این راستا، به منظور کاهش عدم تعادل ها در ساختار فضایی شهر، بررسی توزیع فضایی عملکردها و همچنین الگوهای زمانی و تحرک جمعیتی در ارتباط با این عملکردها ضروری می باشد. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از تحقیق حاضر بررسی ساختار و هسته های عملکردی کلان شهر تبریز از منظر الگوهای فضایی، زمانی و تحرک انسانی است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی با ماهیت علی-همبستگی می باشد که به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات در بخش توزیع تراکمی و فضایی هسته های عملکردی از روش تخمین تراکمی کرنل و در بخش روابط فضایی عملکردها از شاخص موران استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بر اساس ارزش شاخص موران برای هسته های عملکردی یعنی ۳۱۷۵۹۸/۰ در سطح اطمینان ۹۹ درصد و ارزش شاخص z-score یعنی ۰۰۰۵۵۷/۱۵، می توان گفت که پراکندگی هسته های عملکردی در حالت خوشه بندی می باشد. همچنین بر اساس نتایج می توان عنوان کرد که کلان شهر تبریز در یک حالت تک هسته ای (مرکز شهر) قرار داشته و با توجه به افزایش توزیع عملکردهای اداری، درمانی و تفریحی در مناطق شرقی و صنایع در مناطق غربی، قابلیت تبدیل به یک الگوی توسعه ای چندهسته ای در ساختار فضایی خود را دارد. الگوهای زمانی و تحرک انسانی نیز تک هسته ای بودن شهر در بخش مرکزی و شکل گیری هسته های فرعی در پیرامون شهر را مورد تایید قرار می دهد. بنابراین بازاندیشی در توزیع فضایی عملکردها با جانمایی بهینه ی آنها ضرورتی اجتناب ناپذیر در ساختار فضایی کلان شهر تبریز می باشد.

کلیدواژه ها:

ساختار فضایی شهر ، عملکردهای شهری ، تحرک های جمعیتی ، کلان شهر تبریز