تاملی بر امکان سنجی و انحای کاربست هوش مصنوعی در دانش فقه و حقوق اسلامی

یکی از مباحث جدید که ظرفیت شایانی برای کاربست در حیطه علوم گوناگون و از جمله دانش فقه دارد پدیده هوش مصنوعی است. چه اینکه هوش مصنوعی به دلیل ظرفیت های جدیدی که در تحلیل و کنترل رفتار انسان ایجاد کرده و تاثیر شگرفی که بر زیست فردی و اجتماعی آدمیان دارد سبب شده پرسش های جدیدی درباره ارتباط این پدیده با اهداف شارع مقدس ایجاد شود. بنابراین، با وجود جدید بودن موضوع از حیث نظری، لزوم شناخت پدیده هوش مصنوعی و نیز تشریح نحوه ارتباط آن با علوم انسانی و اسلامی از اهمیت شایانی برخوردار است. جستار حاضر، با عنایت به اهمیت بحث، در پژوهشی مسئلهمحور و با اتخاذ شیوه توصیفی  تحلیلی، گونههای تعامل پدیده یادشده را با یکی از زیرشاخههای مهم علوم دینی (دانش فقه یا حقوق اسلامی) مورد مطالعه قرار داده و با ارائه شواهد گوناگون چنین نتیجه گرفته است که فقه میتواند دستکم در سه حوزه از دادههای هوش مصنوعی بهره گیرد: ۱. در باب موضوعشناسی مسائل فقهی؛ ۲. در باب تطبیق احکام فقهی با آموزههای اخلاقی؛ ۳. در باب شناخت لوازم و اقتضائات مسائل نوین و مستحدثه.

کلیدواژه ها:

اخلاق ، فقه ، مسائل مستحدثه ، موضوع شناسی ، هوش مصنوعی