بررسی جایگاه زنبور عسل و در متون کهن فارسی

بیان مساله : پرورش زنبور عسل در ایران علاوه بر یک فعالیت اقتصادی ، به عنوان بخش مهمی از فرهنگ و تاریخ این سرزمین شناخته می شود . شواهد تاریخی نشان می دهد که ایرانیان از دیرباز با زنبور عسل و فرآوردههای آن آشنا بودهاند. در متون کهن ایرانی ، به ویژه در کتابهای پزشکی و گیاهشناسی ، نکات زیادی درباره زنبور عسل و فواید آن دیده می شود. همچنین اطلاعات زیادی درباره خواص عسل و استفاده از آن در درمان بیماری ها و تهیه داروها از این متون به دست می آید. این پژوهش که با هدف بررسی پیشینه پرورش زنبور عسل در فرهنگ و تمدن ایران انجام می گردد به دنبال پاسخ به این پرسش است که در متون مکتوب به جای مانده چه موضوعاتی درباره زنبور عسل مطرح گردیده است .روش و چگونگی انجام پژوهش : گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است . بدین منظور همه متون پیش از اسلام و متون مربوط پس از اسلام به علاوه اشارات ادبی بررسی و اطلاعات مربوط استخراج گردید.یافته ها و نتیجه گیری : پس از تحلیل داده ها مشخص گردید در ایران پیش از اسلام علی رغم اینکه به لحاظ دینی بر نابود کردن تمامی حشرات حتی مور بارکش تاکید می شود، زنبور عسل مستثنی شده است ، البته اشاره مستقیم هم به پرورش آن دیده نمی شود که می تواند به این دلیل باشد که این متون بیشتر به موضوعات دینی می پردازند. پس از اسلام اشاره به نحل در قرآن سبب توجه ویژه به آن گردیده و درباره نحوه زندگی ، تغذیه ، بیماریها و حتی خرید و فروش آن و نیز فواید عسل مطالب زیادی نوشته شده است . همچنین در پاره ای از متون ادبی - عرفانی تحت تاثیر عبارت »اوحی ربک الی النحل « در قرآن، زنبور عسل موجودی مقدس شمرده می شود.

کلیدواژه ها:

زنبور عسل ، ادبیات فارسی ، سلامت ، فرهنگ و تمدن.