تحلیل تطبیقی سطح توسعه یافتگی بخش کشاورزی شهرستان های استان مازندران

شناخت وضعیت توسعه یافتگی و تحلیل نابرابری ها در حوزه های مختلف جغرافیایی و بخش های اقتصادی ابزاری برای برنامه ریزی و سیاست گذاری مناسب تر و متوازن تر است. در همین راستا هدف تحقیق حاضر تحلیل تطبیقی سطح توسعه­یافتگی کشاورزی شهرستان های استان مازندران، به عنوان یکی از مهم ترین مناطق تولید محصولات کشاورزی و دامی کشور با روش ساخت شاخص ترکیبی (CI) بود. با مرور نظامند منابع پیشین و همچنین شناخت نگارندگان تعداد ۵۲ شاخص در پنج بعد «توسعه نظام بهره برداری»، «دامپروری»، «نهادها و صنایع کشاورزی»، «زراعی و باغی» و «مکانیزاسیون کشاورزی» انتخاب و داده های لازم از مراجع معتبر آماری کسب شد. برای بدون مقیاس کردن شاخص ها از روش تقسیم بر میانگین و برای انتخاب وزن ابعاد و شاخص ها از تکنیک تحلیل شبکه (ANP) با استفاده از نظرات متخصصان حوزه کشاورزی استان مازندران بهره گرفته شد. نتایج شاخص ترکیبی نشان داد که شهرستان های آمل، ساری و جویبار بالاترین نمرات سطح توسعه را کسب کردند. همچنین، نتایج تحلیل خوشه ای حاکی از این بود که تنها ۱۴ درصد از شهرستان های استان شامل سه شهرستان آمل، جویبار و ساری در دسته توسعه یافته قرار گرفتند. علاوه بر این، ۲۳ درصد از شهرستان ها، شامل پنج شهرستان بابل، بابلسر، بهشهر، قائمشهر و فریدونکنار در دسته به نسبت توسعه یافته، حدود ۲۷ درصد دیگر شامل شش شهرستان رامسر، محمودآباد، نور، تنکابن، عباس آباد و کلاردشت در دسته کمتر توسعه یافته و ۳۶ درصد آن ها نیز شامل هشت شهرستان چالوس، سوادکوه، سوادکوه شمالی، سیمرغ، گلوگاه، میاندرود، نکا و نوشهر در دسته شهرستان های توسعه نیافته از لحاظ شاخص ترکیبی توسعه کشاورزی قرار گرفتند. در این پژوهش برای نمایش تحلیل فضایی وضعیت توسعه یافتگی کشاورزی شهرستان های استان، از سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. با استناد به داده های پژوهش لازم است توسعه بخش کشاورزی در شهرستان های با سطح توسعه پایین مورد توجه سیاست گذاران، برنامه ریزان و مجریان توسعه کشاورزی کشور و استان قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

توسعه کشاورزی ، نظام بهره برداری ، شاخص ترکیبی ، سامانه اطلاعات جغرافیایی ، تحلیل شبکه