اثر تنش خشکی برعملکرد وکارآیی مصرف نور درارقام کلزا (Brassica napus L.)

عملکرد ارقام کلزا در پاسخ به محدودیت تامین نیاز آبی در دو سال زراعی ۸۴-۸۳ و۸۵-۸۴ مورد بررسی قرارگرفت. به این منظور آزمایشی درقالب طرح کرت های خردشده بر پایه بلوک های کامل تصادفی و در ۳ تکرار به اجرا درآمد که در آن چهار سطح تامین نیاز آبی شامل ۱۰۰(شاهد)،۸۰ ، ۶۵ و۵۰ درصد نیازآبی کلزا در شرایط مشهد در کرت های اصلی و چهار رقم کلزا (شامل زرفام، اکاپی، اس.ال.ام۰۴۶ ولیکورد) درکرت های فرعی قرارگرفتند. در هردو سال آزمایش واکنش عملکرد ارقام تحت بررسی به محدودیت تامین آب (تنش خشکی) مشابه بود. عملکرد همه ارقام با تامین ۸۰ درصد نیازآبی گیاه در هر دو سال در مقایسه با تیمار شاهد تفاوت معنی داری نداشت. تامین ۶۵ درصد نیازآبی عملکرد دانه را تنها در سال اول بطور معنی داری کاهش داد، در حالی که کاهش عملکرد دانه با تامین ۵۰ درصد نیاز آبی در هر دو سال معنی دار بود. بالاترین کارآیی مصرف نور در ارقام زرفام، اکاپی ، اس. ال. ام ۰۴۶ و لیکورد به ترتیب با تامین ۱۰۰ ،۵۰ ،۵۰ و ۶۵ درصد نیاز آبی بدست آمد. بخشی از این تفاوت در اثر اختلاف شاخص سطح برگ ارقام بود. بیشترین شاخص سطح برگ در تیمار شاهد وکمترین مقدار آن در تیمار تنش شدید مشاهده شد. شاخص برداشت صرفا در تیمار تنش شدید (۵۰درصد تامین نیازآبی) کاهش معنی داری یافت. ارقام مختلف کلزا از نظر شاخص سطح برگ و کارآیی مصرف نور در شرایط تنش خشکی رفتار متفاوتی داشتند. کارآیی مصرف نور در سطوح مختلف خشکی بین ۹۵/۰ و۶/۲ گرم بر مگاژول در تیمارهای تنش متغیر بود و مقادیر کارآئی مصرف نور در همه تیمارها تابعی از شاخص سطح برگ نبود. عواملی مانند کارآئی فتوسنتز و شاخص برداشت نیز در عملکرد ارقام کلزا سهم قابل توجهی دارند.