ارزیابی الگوی توزیع مکانی و پویایی علف های هرز در یک مزرعه گندم

چکیده نوع گیاه زراعی و رژیم های مدیریتی در تناوب زراعی بر پویایی و توزیع مکانی علف های هرز موثرند. به منظور ارزیابی الگوی توزیع مکانی علف های هرز و پویایی آن در طی فصل رشد، آزمایشی طی زمستان سال ۱۳۸۵ و بهار سال ۱۳۸۶ در مزرعه نمونه آستانه قدس رضوی به اجرا درآمد. به این منظور قطعه زمینی به ابعاد یک هکتار و با سابقه تناوبی یونجه- آیش- گندم انتخاب شد. علف های هرز موجود در مزرعه به روش نمونه برداری گسسته سیستماتیک و با استفاده از کوادرات ۵/۰ × ۵/۰ متر، طی سه مرحله به ترتیب قبل از کنترل شیمیایی، پس از کنترل شیمیایی و قبل از برداشت به تفکیک شمارش و تراکم هر گونه ثبت گردید. مجموعا از در ۱۹۵ نقطه نمونه برداری شده در مزرعه ۲۴ گونه علف هرز مشاهده شد. در ابتدای فصل رشد گونه های غالب مزرعه را شاه تره ایرانی و هفت بند تشکیل می دادند. با ادامه فصل رشد بر اهمیت گونه های چند ساله بویژه پیچک صحرایی و خارلته افزایش و از اهمیت برخی گونه های یک ساله غالب ابتدای فصل، مانند شاه تره ایرانی کاسته شد. به منظور توصیف توزیع مکانی علف های هرز مزرعه توابع واریوگرام گونه ها در هر مرحله محاسبه شدند. اجزاء واریوگرام، بسته به گونه و مراحل نمونه برداری متفاوت بودند. در مورد گونه های رایج و در مرحله اول و دوم نمونه برداری، کمترین و بیشترین میزان اثر قطعه ای به ترتیب معادل ۱۶/۰ و ۰۰۱/۱ بود، دامنه تاثیر علف های هرز مزرعه نیز در محدوده ای بین ۶/۳ – ۴۸/۹۳ متر متغیر بود. از اجزاء واریوگرام ها در فرایند کریجینگ استفاده شد و نقشه های توزیع مکانی علف های هرز در مزرعه رسم شدند. نتایج نشان داد که فراوانی و پویایی مکانی علف های تحت تاثیر سابقه تناوبی و عملیات زراعی متناسب با آن بوده، از سوی دیگر نقشه ها، توزیع لکه ای علف های هرز را تائید کردند این امر فرصت استفاده از مدیریت متناسب با مکان علف های هرز را فراهم می آورد. واژه های کلیدی : توزیع مکانی، نمونه برداری گسسته، واریوگرام، نقشه علف های هرز