جنگلداری و جنگلشناسی مناطق خشک و نیمه خشک

جنگلهای بیابانی در اغلب موارد به صورت تخریب یافته و تنک هستند و شامل رویشهای درختی، درختچه ای و بوته ای مناطق مسطح و کم ارتفاع فلات مرکزی ایران میباشند. گیاهان این ناحیه جنگلی دارای مقاومت زیادی به گرما و نوسانات حرارتی، شوری و خشکی دارند و نقش مهمی در حفاظت از خاک و جانوران منطقه ایفا میکنند. گونههایی نظیر تاغ، اسکنبیل، قیچ و گز گسترش فراوانی در این ناحیه جنگلی دارند و از مهمترین گونه های چوبی آن محسوب میشوند که تشکیل جوامع خالص یا ناخالص را میدهند. تراکم این جوامع بستگی زیادی به آب زیرزمینی و یا رودهای فصلی دارد. جامعه تاغ که مخصوص تپههای شنی است، از انواع درختچهای و گاهی از درختان کوچک تشکیل یافته که نقش بسیار مهمی در حفاظت اکوسیستمهای بیابانی ایفا کرده و اغلب در جهت باد قرار دارد. جامعه قیچZygophyllum atriplicoidesیک نوع رویشی استپی است که با درمنه تشکیل جامعه قیچ - درمنه را می دهند . جامعه گزTamarix stricta و Tamarix articulataیک نوع رویش کویری شندوست و شورپسند است که تا نزدیک مرز ایران و افغانستان گسترش دارد وتاکنون 36 گونه از آن شناسایی شده است، که اغلب به صورت بوتههای چوبی یا درختچه مانند هستند. معمولا گز در مناطقی وجود دارد که خاک آن نسبتا سبک و کمی شور باشد و منابع آبی زیرزمینی خوبی وجود داشته باشد. از نظر آب و هوایی، جنگلهای بیابانی دارای اقلیم خشک، معتدل، بیابانی معتدل و بیابانی گرم میباشد. متوسط بارندگی در این ناحیه 130 میلیمتر بوده که هر چه به مناطق کوهستانی نزدیکتر میشویم، بر مقدار آن افزوده می گردد و عمدتا - بارندگی از اوایل پاییز تا اواخر بهار ادامه دارد. متوسط دمای روزانه 18 درجه سانتیگراد و حداکثر آن در تیر ماه به 48 درجه و حداقل آن در دی ماه به 7 درجه سانتیگراد پایین میرسد. خاکهای منطقه دارای ماده آلی کم، اسیدی تا قلیایی زیاد همراه با تجمع آهک میباشد . تجمع مواد مختلف مانند نمک و کلسیم قشرهای غیرقابل نفوذ را در لایههای پایینی خاک به وجود میآورد و چنین وضعی محدودیتهای زیستی برای نفوذ ریشه درختان و درختچهها به وجود میآورد. خاکهای جوان و املاح زیاد، به خصوص نمک در این خاکها وجود دارد. جنگلهای بیابانی توسط جو امع انسانی به شدت مورد تخریب قرارگرفته و جهت بیابانزدایی نیازمند اجرای طرحهای جنگلکاری میباشد

کلیدواژه ها:

جنگل بیابانی ، تاغ ، اسکنبیل ، جنگلکاری