بررسی عوامل مؤثر بر فرسایش خندقی و ارائه راهکارهای حفاظتی در راستای دستیابی به توسعه پایدار در حوضه آبخیز قوری چای

فرسایش خاک پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی نامطلوبی در بهرهوری، توزیع درآمد و محیط زیست دارد که ممکن است در اقتصاد ملی، فراملی و توسعه پایدار نقش برجسته ای داشته باشد. فرسایش خندقی مشهودترین شکل فرسایش خاک است که منجر به کاهش توان تولید خاک و ایجاد محدودیت در کاربری اراضی میگردد و میتواند خطر جدی برای راهها، حصارها و سازه های مختلف باشد و همچنین سبب تلفاتقابل ملاحظه خاک و تولید مقادیر فراوان رسوب میشود. جهت کنترل این پدیده، شناخت عوامل مؤثر و پهنه بندی اراضی نسبت به آن از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد. بدین منظور حوضه آبخیز قوریچای در دشت مغان، جهت انجام تحقیق انتخاب گردید. هدف از انجام تحقیق حاضر، تعیین و مشخص نمودن مهمترین عوامل مؤثر در شکل گیری فرسایش خندقی و پهنهبندی مناطق حساس به این نوع فرسایش در منطقه مورد مطالعه میباشد. لذا جهت دستیابی به هدف مذکور، عوامل مؤثر در وقوع خندق از جمله شیب، جهت شیب، سنگشناسی، کاربری ارضی، فاصله از شبکه ارتباطی، فاصله از رودخانه و ارتفاع انتخاب و سپس لایههای اطلاعاتی آنها در سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید و با استفاده از روش مقایسه دو به دوAHP)وزن مربوط به هر کدام تعیین شد. در مرحله بعد، با استفاده از وزن هر لایه در محیطGIS با مدل همپوشانی وزنی، این لایهها با هم تلفیق شده و در نهایت نقشه پهنهبندی خطر وقوع خندق تهیه گردید. نتایج حاصل از این پهنهبندی نشان داد عامل سنگشناسی در حوضه مورد مطالعه، مهمترین عامل فرسایش خندقی و کاربری ارضی به عنوان دومین عامل مؤثر بر میزان این نوع فرسایش به شمار میآید. بر این اساسمناسبترین راهکارهای کلان جهت پیشگیری از رخداد فرسایش خندقی و گسترش آن در راستای دستیابی به توسعه پایدار در منطقه مورد مطالعه، جلوگیری از تمرکز روانابهای سطحی به همراه اصلاح کاربری اراضی و مدیریت پوشش گیاهی از طریق ایجاد تعادل بین ظرفیت تولید گیاهی با برداشت آن توسط چرای احشام، ممانعت از بهره برداری نادرست از خاک و روشهای نادرست کشاورزی و جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی میباشد

کلیدواژه ها:

فرسایش خندقی ، همپوشانی وزنیGISتوسعه پایدار ، حوضه قوریچای