تاثیر اسیدسالیسیلیک بر برخی صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه برنج (Oryza sativa L.) تحت تنش شوری

سابقه و هدف: برنج یکی از گیاهان زراعی مهم است که به ویژه در مراحل اولیه رشد، به تنش شوری حساس است. امروزه کاربرد مواد تنظیم کننده رشد گیاهی مانند اسیدسالیسیلیک باعث ایجاد مقاومت گیاهان نسبت به تنش های محیطی از جمله شوری شده است. هدف از این تحقیق مطالعه اثر کاربرد اسیدسالیسیلیک بر برخی از خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه برنج تحت تنش شوری بود. مواد و روش ها: بدین منظور آرمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با پنج سطح شوری (۰، ۲۵، ۵۰، ۷۵، ۱۰۰ میلی مولار کلرید سدیم) و سه سطح اسیدسالیسیلیک (۰، ۵/۰ ،۱ میلی مولار) روی برنج رقم ندا در سه تکرار انجام شد. صفات اتدازه گیری شامل درصد جوانه زنی، طول اندام هوایی و ریشه، میزان پروتئین کل، مالون دی آلدئید، پرولین و فعالیت برخی آنزیم های آنتی اکسیدانی بودند.یافته ها: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که شوری باعث کاهش معنی دار بر میزان درصد جوانه زنی، طول ساقه و ریشه و کاهش فعالیت پروتئین شد. بیشترین درصد جوانه زنی در تیمار شاهد (بدون شوری) و شوری در سطح ۲۵ میل مولار مشاهده شد و با افزایش سطح شوری تا غلظت ۱۰۰ میلی مولار میزان جوانه زنی کاهش یافت. بیشترین میزان طول ساقه چه نیز در غلظت ۲۵ میلی مولار شوری همراه با اسید سالیسیلیک در غلظت ۵/۰ میل مولار مشاهده شد. بیشترین و کمترین طول ریشه نیز به ترتیب در تیمار ۷۵ میلی مولار شوری همراه با ۱ میلی مولار سالیسیلیک اسید و تیمار ۱۰۰ میلی مولار شوری بدون سالیسیلیک اسید بدست آمد. اندازه گیری میزان پروتئین در تیمار های مختلف مشحص شد که افزایش سطح شوری موجب کاهش میزان پروتیئن برگ بخصوص در تیمار ۱۰۰ میلی مولار شوری گردید. در تمامی غلظت های شوری، سالیسیلیک اسید میزان پروتئین برگ را افزایش داد و با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید از ۰ به ۱ میلی مولار موجب روند افزایشی میزان پروتیئن برگ گردید. بیشترین میزان پروتئین برگ در تیمار بدون شوری و غلظت ۱ میلی مولار سالیسیلیک اسید اندازه گیری شد. شوری موجب افزایش فعالیت مالون دی آلدئید در سطح شوری ۱۰۰ میلی مولار نسبت به تیمارهای دیگر شد اما کاربرد سالیسیلیک اسید در غلظت های ۵/۰ و ۱ میلی مولار موجب کاهش تولید آن شد. از طرف دیگر افزایش مقدار صفات بیوشیمیایی از جمله پرولین، آنزیم آنتی اکسیدانی (سوپراکسیددیسموتاز) نشان دهنده نقش مصرف یک میلی مولار اسیدسالیسیلیک بر افزایش تحمل این گیاه در برابر تنش شوری است. در حالی که تنش شوری، میزان فعالیت مالون دی آلدئید، فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان (کاتالاز) افزایش یافت که کاربرد گیاه با اسیدسالیسیلیک با کاهش فعالیت این صفات، تنش اکسیداتیو را کاهش می دهد که باعث افزایش مقاومت گیاه تحت تنش می شود. نتیجه گیری: تیمار اسیدسالیسیلیک ویژگی های بررسی شده را بهبود می دهد و با فزایش صفات مورفولوژیکی (درصد جوانه زنی، پارامترهای رشد) و صفات بیوشیمیایی(پرولین، فعالیت پروتئین، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز)، هم چنین با کاهش میزان فعالیت مالون دی آلدئید، آنزیم آنتی اکسیدان (کاتالاز) تنش اکسیداتیو را کاهش می دهد که باعث افزایش مقاومت گیاه تحت تنش شوری می شود. با توجه به اینکه بیشتر مناطق ایران از شوری رنج می برند پیشنهاد می گردد که با استفاده از هورمون گیاهی اسید سالیسیلیک طی تنش شوری در دراز مدت توجه بیشتری گردد، در تخفیف اثرات مخرب ناشی از تنش شوری موثر باشد.

کلیدواژه ها:

آنتی اکسیدان ، اسیدسالیسیلیک ، پرولین ، شاخص رشد ، مالون دی آلدئید