بررسی تطبیقی وعده متقابل بیع در حقوق ایران و فقه امامیه

پیشرفت روزافزون بشر، گسترش، توسعه روابط و مناسبات تجارتی و همچنین تغییر نوع معاملات بین مردم موجب گردیده تااشخاص پیش از ورود به قلمرو قراردادها، به شکل نهایی، مراحلی از مذاکرات مقدماتی و توافقات ابتدایی صورت گرفته تا پیشقرارداد و وعده به انعقاد و غیره را طی نمایند و پس از اتخاذ تصمیم پایانی خود، اراده هایشان را در قالب حقوق نهایی ایراز نمایند.محتوای وعده متقابل در قانون تعریف مشخص و صریحی ندارد اما با توجه به ماهیت آن، که می توان از آن به قولنامه تعبیر کرد،انحصار یک بیع یا قرارداد تشکیل بیع یا تعهد بر خرید و فروش نیست بلکه ممکن است یک قول و وعده ساده بر تشکیل معامله درآینده یا یک انشای معلق و یا مفاهیم دیگری باشد. قرارداد تشکیل بیع، یک عمل حقوقی یعنی انشای عقد بیع یا در حقیقت تعهد برانشای آن است. قولنامه ها گاهی به صراحت طرفین، قراردادی را منعقد می سازند و به موجب آن درباره وقوع قرارداد آتی گفت و گومی نمایند گاه نیز «قراردادی است ضمنی که پیش از وقوع قرارداد اصلی یا حین آن بسته می شود». فقهاء تعهد بر انجام عمل حقوقی را صحیح دانسته اند، منتها آن را به صورت شرط ضمن عقد، مورد بررسی قرار داده اند. آنچه قابل توجه است این که تلاش شود با نونگری و عمق بخشی به تفکرات، با عنایت به دیدگاه های فقهای معاصر و بایدهای موجود، و آنچه مصلحت جوامع را اقتضاء می نماید،با نگرشی لغوی، ماهیتی و با استنباط های دقیق و عمیق بتوان به نتایج صحیح و منطبق با وقایع موجود دست یافت.

کلیدواژه ها:

وعده بیع ، بیع متقابل ، قولنامه ، اصل حاکمیت اراده