شناسایی استعداد اراضی و مشخص‎سازی محدودیت‎ها برای کشت آبی گندم در بخشی از اراضی دشت قزوین با استفاده از تکنیک‎های فازی و AHP

ارزیابی دقیق تناسب اراضی برای تولید محصولات کشاورزی نقش مهمی در کاهش اثرات تخریب اراضی دارد. مطالعه حاضر با هدف بکارگیری تکنیک‎های فازی، AHP و GIS برای تعیین درجه تناسب اراضی جهت تولید گندم در اراضی به وسعت حدود ۶۱۰۰۰ هکتار واقع در دشت قزوین انجام شد. با بررسی نقشه‎های کاربری، زمین‎شناسی، توپوگرافی، شیب و تصویر ماهواره‎ای منطقه، محدوده واحدهای اولیه خاک تفکیک شد سپس در واحدهای تفکیک شده، خاکرخ‎ها حفر و تشریح شدند و نمونه‎برداری از افق‎های خاک انجام شد. براساس مشخصات خاکرخ‎های شاهد هر واحد نقشه، ارزیابی تناسب اراضی برای کشت گندم با استفاده از روش‎ فازی با AHP و روش ریشه دوم انجام شد و نقشه تناسب اراضی در محیط GIS تهیه گردید. با توجه به نتایج، کاربرد روش فازی با AHP مشخص کرد که ۱/۴۸۱۶۹ هکتار، ۲/۷۸ درصد از اراضی دارای تناسب متوسط (S۲)، ۹۰۸۶ هکتار، ۷/۱۴ درصد دارای تناسب بحرانی (S۳) و ۳/۴۳۴۶ هکتار، ۱/۷ درصد نامناسب در حال حاضر (N۱) می‎باشند. مهمترین خصوصیات محدودکننده، شیب، pH، ESP، زهکشی و شوری خاک بودند. نتایج مشخص کرد که روش تلفیقی فازی با AHP با ارزش ضریب تبیین بیشتر بین شاخص اراضی و عملکرد در مقایسه با روش پارامتریک ریشه دوم و ریشه دوم اصلاح شده، توانسته دقت ارزیابی را به دلیل تعیین حدود مناسب نقاط بحرانی، وزن‎های مناسب برای خصوصیات، استفاده از روابط و اصول منطق فازی و توابع عضویت مناسب افزایش دهد. بنابراین روش ذکر شده می‎تواند به عنوان روشی دقیق و موثر برای برنامه‎ریزی و مدیریت بهتر کاربری اراضی برای تولیدات کشاورزی باشد.

کلیدواژه ها:

AHP ، مجموعه‎های فازی ، GIS ، تناسب اراضی ، گندم