برآورد میزان فرسایش آبی و خاک تلف شده از یک خندق در سطح حوضه ی آتش بیگ

حساسیت دامنه­ها نسبت به فرسایش آبکندی در محدوده­های مختلف جغرافیایی و شرایط اقلیمی حاکم، بسیار متفاوت است. در دامنه­های کوهستان­های نیمه­خشک، تلف شدن خاک در اثر انواع فرسایش، به ویژه فرسایش آبکندی در اثر رواناب­های جاری در سطوح شیب­دار، از جدی­ترین مسائل ژئومورفولوژیکی، هیدرولوژیکی، انسانی و از عمده­ترین معضلات زمین­های تحت کشت در بخش­های مرتفع حوضه­ها در دهه­های اخیر محسوب می­شود. در زیرحوضه­ی آتش­بیگ (در موقعیت جغرافیایی  '­۰۰ °۳۷ ° تا '۲۰ °۳۷ عرض شمالی و '۴۵ °۴۶ تا '۱۵ °۴۷ طول شرقی قرار گرفته است) آبکندها- به عنوان یکی از اشکال مهم حاصل از فرسایش تسریع شده در شیب­های نسبتا تند در دامنه­های متشکل از سازندهای مستعد به فرسایش تشکیل و با توجه به تراکم آبکندهای تشکیل شده، می­توانند مواد  دامنه­ای را در زمان کوتاهی به پای دامنه­ها منتقل سازند. در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش­های کمی و به کارگیری روابط تجربی (E,Tr,Dg,...) فرسایش و میزان خاک تلف شده از یک خندق مجزا برآورد شده است. در ابتدا با استفاده از ضریب هیدروترمال (HTK) استعداد منطقه برای ایجاد خندق­ها بررسی و سپس با استفاده از روابط متناسب، ویژگی­های رواناب­ها از نظر زمان جابجایی به صورت کمی بررسی شد و میزان رسوب حاصل از یک خندق مجزا برآورد گردید (Dg). نتایج حاصل این بررسی­ها حاکی از این است که شدت فرسایش آبکندی در بخش­های مختلف حوضه­ی آتش­بیگ متفاوت است. در قسمت­های میانی حوضه شدت فرسایش بیشتر از سایر بخش­های حوضه مشاهده می­شود. نتایج حاصل از به کارگیری HTK نشان می­دهد که در حدود پنج ماه از سطح حوضه­ی مورد مطالعه از نظر پارامترهای اقلیمی برای ایجاد آبکندهای عمیق مساعد می­باشد. با توجه به نتایج حاصل از به کارگیری رابطه­ی آستانه­ی فرسایش در حوضه­ی آتش­بیگ، می­توان گفت که میزان فرسایش در بیشتر بخش­های حوضه از خط آستانه­ بسیار بیشتر است.

کلیدواژه ها:

فرسایش ، فرسایش خندقی ، تلف شدن خاک ، حوضه ی آتش بیگ