جعل مفادی در نظام حقوق کیفری ایران با تاکید بر رویه قضایی

درباره جرم جعل معنوی و معیارهای تفکیک آن از جرم جعل مادی اختلاف نظرهایی در نظام حقوقی کشور ما وجود دارد. این دو جرم بیشتر در دکترین حقوقی و نوشته های حقوقدانان از هم تفکیک شده اند تا در قانون. اینکه معیارهای تفکیک این دو جرم از یکدیگر چیست و جرم جعل معنوی چه ویژگی های خاصی دارد از مهم ترین سوالاتی بود که در پژوهش حاضر به قصد پاسخگویی آن ها به بررسی جعل معنوی پرداختیم. در رابطه با آن نیز مشخص شد که معیارهای مختلفی نظیر تقارن زمانی عمل مجرمانه و تنظیم سند، اذن و آگاهی متعهد یا مدیون سند نسبت به تنظیم سند از سوی جاعل دیگر معیار تفاوت جعل مادی و معنوی هست که در جعل معنوی این اذن وجود داشته اما در جعل مادی متعهد سند یا کسی که سند علیه او تنظیم شده است در خصوص تغییر آن یا تنظیم سند به جاعل اختیار یا اذن خاصی نداده است. برای تشخیص و تمییز جعل معنوی از جعل مادی می توان معیار دیگری نیز ارائه داد، معیار مذکور بررسی تاثیرات مادی جعل مادی یعنی این مورد از جعل همواره یک اثر مادی از خود در سند برجای می گذارد اما در سندی که جعل معنوی قرارگرفته اثر مادی قابل تشخیص وجود ندارد نتیجه اینکه در جعل مادی اثرات مادی و قابل تشخیص توسط کارشناس در سند ایجاد می شود. نهایت اینکه این دو جرم از منظر اثباتی نیز با یکدیگر متفاوت هستند و برای اثبات جعل معنوی باید از راهکارهایی نظیر تطبیق سند که در دادرسی مدنی معمول است بهره برد، در رویه دادگاه انتظامی قضات نیز ارجاع دعاوی جعل معنوی به کارشناسی تخلف انتظامی معرفی شده و دادگاه موظف است خود جعلی بودن یا صحیح بودن سند موردادعا را تشخیص دهد. بررسی مقررات موجود ضرورت تجمیع مقررات مربوط به جرم انگاری جعل معنوی در قانون مجازات و تعیین راهکارهای اثبات و ادله قابل استفاده برای اثبات جرم جعل معنوی در قانون آئین دادرسی کیفری را مشخص ساخت.

کلیدواژه ها:

جعل ، جعل مادی ، جعل معنوی ، جرم انگاری ، مسئولیت کیفری