الگوی معماری اسلامی – ایرانی رهیافتی برای سکونت گاه های غیر رسمی کلان شهر مشهد

این حقیقت را باید پذیرفت که حدود یک ششم از جمعیت جهان در مناطق حاشیه ای و زاغه ای شهرهای جهان زندگی میکنند توجه کافی به جایگاه حاشیه نشینی شهرها در یک فضای جغرافیایی و ساماندهی آنها در برنامه های محلی، منطقهای و کشوری لازم و ضروری است توسعه و گسترش حاشیه نشینی، یا سکونتهای غیررسمی و غیرقانونی کلان شهرها، در قرن حاضر در اثر توسعه شهرها و گرایش شهر نشینی و صنعتی شدن بوجود آمده است. رشد سریع شهر نشینی کشورهای در حال رشد (جهان سوم) و مهاجرت از روستاها، پدید حاشیه نشینی را وسعت بخشیده است. در مناطق کلان شهرهای جهان، خصوصا کشورهای جهان سوم، میلیونها نفر از کمترین امکانات خدمات شهری و تسهیلات اجتماعی برخوردارند. کشور ایران، نیز از این قاعده مستثنی نیست و شهرتاریخی ومذهبی مشهد با سابقه ای بیش از هزار سال،دومین کانون جمعیتی ایران بشمار میرود که در شمال شرق ایران قرار دارد. بررسیهای صورت گرفته نشان میدهد که اصولا رشد سکونتگاه های غیررسمی و نامنظم و شکل گیری جزیره های فقر در مشهد به دلیل حذف اقشار کم درآمد از نظام برنامه ریزی کلان و خرد یا لحاظ نکردن آنها به صورت فعال به عنوان گروه های هدف در سیاستگذاری هاست. تحقیقات نشانگر این موضوع است که اسکان کم درآمدها و ساماندهی و توانمندسازی بافتهای نابسامان شهری از موضوعات و مسائل مهم توسعه شهری کشوراست و تاثیر انکار ناپذیری در تحقق یا عدم تحقق مطلوب طرح های توسعه دارند. این تحقیق به دنبال رهیافتی برای نوسازی این سکونت گاه ها با رویکرد توجه به الگوی معماری ایرانی - اسلامی هم کمی و هم کیفی است. یافته ها نشان میدهد اگر سیاستگذاران و برنامه ریزی فیزیکی و معماران ما در نوسازی سکونت گاه های غیررسمی به الگوی کارآمد معماری ایرانی اسلامی توجه نمایند، از همه جهات به کیفیت مساکن و کیفت زندگی شهروندان تاثیر به سزایی می گذارند.

کلیدواژه ها:

سکونتهای غیررسمی ، مشهد ، معماری ایرانی – اسلامی.