ارزیابی تناسب اراضی جهت کشت آبی و دیم کلزا با استفاده از روش ترکیبی فازی-سلسله مراتبی در شهرستان جیرفت

شناسایی پتانسیل اراضی براساس منابع محیطی موجود در هر منطقه نظیر اقلیم، خاک و توپوگرافی اولین گام در توسعه نظام کشاورزی پایدار است. برای این منظور، در این پژوهش تناسب اراضی شهرستان جیرفت، جهت کشت دیم و آبی کلزا با استفاده از روش فازی-سلسله مراتبی در سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد مطالعه قرار گرفت. از این­رو در ابتدا وزن و اهمیت لایه­های اطلاعاتی شامل اقلیم (دما، بارش، درجه روز رشد)، توپوگرافی (شیب، ارتفاع)، خاک (شوری، قلیایت و نوع خاک) به همراه دسترسی به منابع آبی، براساس روش تحلیل سلسله مراتبی، به طور جداگانه جهت کشت آبی و کشت دیم کلزا به دست آمد. سپس لایه­های اطلاعاتی مطابق با نیازمندی­های محیطی محصول کلزا، در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی طبقه­بندی و فازی شدند. در نهایت هم­پوشانی لایه­ها با ضرب وزن به دست آمده از روش سلسله مراتبی در لایه­های فازی شده، صورت گرفت. در نهایت نقشه تناسب اراضی کشت آبی و کشت دیم کلزا به صورت جداگانه تهیه و طبقه­بندی گردید. نتایج ارزیابی تناسب اراضی جهت کشت آبی کلزا نشان داد که ۷/۱۴، ۷۵/۲۴، ۶۱/۲۱، ۰۲/۲۶ و ۹۱/۱۲ درصد از کل سطح اراضی موجود در محدوده مورد مطالعه، به ترتیب در طبقات بسیار مناسب، مناسب، تناسب متوسط، تناسب کم و نامناسب، قرار گرفته­اند. هم­چنین نتایج ارزیابی تناسب اراضی جهت کشت دیم کلزا نشان داد که ۶۵/۱۲، ۴۶/۱۸، ۴/۲۴، ۸۲/۲۲ و ۷۶/۲۱ درصد از کل سطح اراضی موجود در محدوده مورد مطالعه، به ترتیب در طبقات بسیار مناسب، مناسب، تناسب متوسط، تناسب کم و نامناسب، واقع شده­اند. در این طبقه­بندی، عوامل دسترسی به منابع آب جهت کشت آبی و بارش جهت کشت دیم، عوامل اصلی محدود کننده رشد کلزا بودند. این نتایج می­تواند برای سیاست­گذاران و کشاورزان، جهت طراحی الگوی کشت مناسب مفید واقع شود.

کلیدواژه ها:

مکان یابی ، وزن دهی ، مناطق مستعد کشت ، سیستم اطلاعات جغرافیایی